Close Menu
    Facebook X (Twitter) Instagram
    • Lajme
      • Kosovë
      • Rajon
      • Lindja e Mesme
      • Botë
      • Politikë
      • Kronikë e Zezë
    • OP-ED
      • Analiza
      • Ese
      • Opinione
      • Kolumna
    • SCI-TECH
      • Teknologji
      • Shkencë
    • Biznes
      • Investimi
    • Evente
    • Histori
    • Jetesë
      • Shëndeti
      • Këshilla
      • Ushqyerja
    • Sociale
    • Besimi
      • Edukim
      • Lutje (dua)
      • Qendrime
      • Studime në besim
      • Të ndryshme
      • Tema
    • SPORT
    Facebook X (Twitter) Instagram Pinterest
    Dija Online
    • Lajme
    • Evente
    • OP-ED
    • Të rekomanduara
    Dija Online
    Ju jeni në:Home»Lajme»Die Welt: Nën Kosovë qëndron një thesar i rrezikshëm
    Lajme

    Die Welt: Nën Kosovë qëndron një thesar i rrezikshëm

    Dija OnlineBy Dija Online08-01-201606 Mins Read
    Share Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Share
    Facebook Twitter LinkedIn Pinterest Email

    Në vendin me qiellin më të ndotur në Europë, Aleksandër Berisha shet molla, dardha, rrush në një tavolinë druri që lëkundet rrëzë rrugës. Kështu fillon rrëfimi i gazetës gjermane për pasuritë e kosovës dhe perspektivën e tyre. Obiliqi, thuhet, e ka ajrin më të helmuar në kontinent. Një vend me 20’000 banorë te portat e kryeqytetit, i cili edhe në Kosovë duket i zymtë. Oxhaqet zgjaten nga 120 metra në ajër dhe vjellin tym, centrale qymiri të viteve të ’40-ta, nga Banka Botërore të kualifikuara si burime më të mëdha të ndotjes së ambientit në Europë.

    Mirëpo, vendi për Kosovën ka një domethënie të madhe. Sepse para portave të Obiliqit qëndron një thesar – një ndër fushat më të mëdha të qymyrit të kaftë në botë. Një miliardë materie djegse ngjeshen në këtë tokë, shumë më tepër se sa i duhet vendit. Shteti më i ri dhe më i varfër i Europës mund ta furnizonte krejt rajonin me qymyr. Madje të gjithë Europën juglindore, e citon artikulli profesorin e Oxfordit James Pettifer, një specialist botëror për Ballkanin. Deri 35’000 vende të reja pune në sektorin e energjisë sheh inxhinieri Rainer Hengstmann që ka punuar si këshilltar për Kombet e Bashkuara në Prishtinë. Ky qymyr është një shans për ta nxjerrë vendin nga mjerimi.

    Kosova është një vend që, përveç tjerash, është prekur edhe nga kriza e euros. Më 2011 ekonomia u rrit për gati 4,5 për qind, ndërsa në 2012-tën – për 2,5 për qind, vitin e kaluar kishte rrënë gati komplet. Tani rrezikojnë të huqen dy burime të rëndësishme të parasë: Disa vende të UE-së i kanë shkurtuar ndihmat për Kosovën, kurse emigrantët po dërgojnë më pak para në shtëpi – një zhvillim fatal për vendin.

    Megjithatë, qymyri kafe nuk është një mundësi për asistencë urgjente. Sipas profesorit të Oxfordit, aji mund t’i sjellë vendit mirëqenie, por jo sot për nesër. Investimet që duhet të bëhen këtu janë gjigande. Gjithsesi Obiliqi është rezervuari më i rëndësishëm i vendit. Por, jo i vetmi. Mineralet e përshkojnë Kosovën si damarët trupin, thotë reportazhi. 14,7 miliardë tonë minerale gjinden në tokë. Me kaq, Kosova është e pesta në planet për nga rezervat e tyre. Më shumë janë vetëm Rusia, Gjermania, Australia dhe SHBA-të. Dhe pjesa më e madhe mund të eksportohej, sepse nevojat e brendshme janë të vogla. Për rrymë aq sa zgjat një jetë njeriu, Kosovës i duhet vetëm gjysma e sipërfaqes së Obiliqit.

    Me mjetet dhe ekspertizën vendore nxjerrja e mineraleve është shumë e mundimshme, ndërsa rezultati modest. Kosovës i mungojnë inxhinierët, thotë reportazhi. Kurse investitorët e huaj druajnë të vijnë për shkak të mungesës së sigurisë juridike, autoriteteve të rënda, korrupsionit. Për këtë, sipas Transparecy International, Kosova është në vendin e 11-të, ndërmjet Etiopisë dhe Tanzanisë. Për më tpër – thotë raporti – qytetarët druajnë që elitat e vendit janë të përfshira në tregtinë e armëve dhe të drogës.

    Në disa provinca të vendit furnizimi i rrymës bëhet me orar. Kjo sipas Shoqërisë Gjermane për Bashkëpunim Ndërkombëtar nuk i josh ndërmarrjet për investime. Kushtet e jetesës së qytetarëve janë të këqija. Prodhimi i Brendshëm Bruto është 2’600 euro, sa i Mongolisë. Askund në Europë nuk ka më shumë të papunë – ajo shkon nga 45 deri në 80 për qind. Eksporte nuk ka, përveç metalit të vjetër të nxjerrë nga hekurishtet e automjeteve të vjetëruara. Lulëzon vetëm puna në të zezë me 30 deri 40 për qind. Të rinjtë shesin cigare në rrugë.

    Pastaj vjen gjendja politike. Herë pas herë plasin konfliktet ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve. Pika më e nxehtë e tij është Mitrovica, një qytet me 100’000 banorë në veriun e dominuar nga serbët – njërin ndër vendet e fundit të ndara në Europë. Në mes paqëruajtësit e Natos. Këto tensione e ngufasin zhvillimin e Kosovës.

    Por, problemet nuk do të zgjidheshin edhe sikur Kosova një ditë ta nxirrte bujarinë e natyrës në shesh. Reportazhi kujton zhvillimet e dhunshme në vende të tjera me pasuri natyrore si nafta, gazi, apo ari. «Toka e tyre është e pasur, populli i tyre i varfër». Dy ekonomistë amerikanë, Jeffrey Sachs dhe Andrew Warner, e kanë gjetur një korrelacion në këtë mes: Rezervat nuk janë vetëm një bekim, ato mund të shëndrrohen në një mallkim. «Nëma e burimeve», quhet fenomeni. Qeveritë që iu bie diçka e tillë në prehër bëhen indiferente. Ato nuk investojnë më në shkolla, rrugë, spitale. Nuk çajnë kokën për ajrin e ndotur apo lumenjtë e helmuar. Nuk kujdesen për drejtësi, rend a transparencë. Në marrëveshjet për lëndën e parë ata kujdesen që të fitojë vetëm klani i tyre. Nepotizmi dhe dhuna e përcaktojnë përditshmërinë. Në shtetet të cilat jetojnë nga pasuritë nëntokësore gjasat e një lufte qytetare janë 23 për qind, transmeton reportazhi. Në vendet me mungesë të këtyre burimeve ky rrezik është një gjysmë përqind.

    Përse duhet të jetë krativ dhe produktiv një vend që korr pa mbjellë? – pyet autori i artikullit Stefan Beutelsbacher. Përse duhen kushte për investitorët, apo investime në sektorë përreth? Aty ku perandoria e tokës mban thesare, ekonomia ritet ngadalë, sepse mungon nxitja për zhvillim. Këto vende vuajnë nga luhatjet e çmimeve në tregjet botërore. Kjo situatë kërkon planifikim të mirë, por qeveritë i josh vetëm jeta në kohën e tashme. Dhe ato jetojnë mirë – në kurriz të ekonomisë së keqe. Ky fenomen për herë të parë është vrojtuar në Holandë, kur në brigjet e saj më 1959 papritur u gjet gaz. Eksporti solli miliarda, kurse shteti vujati nga paraja si nga një infeksion. Prandaj ekonomistët e kishin quajtur atë «Sëmundja holandeze».

    Në botë janë gjithë ato vende që dergjen nga mallkimi i burimeve: Nigeria, Kongo, Çadi, Gabuni, Venezuela, Birma, Rusia. Kosova mund të zgjedhë një rrugë tjetër nga regjimet që kanë humbur në qerthullin e burimeve. Për shembull duke i investuar miliardat e mëvonshme të lëndës së parë në infrastrukturë dhe shkkollim, e transmeton autori profesorin e Oxfordit. Duhet forcuar institucionet dhe prerë korrupsionin. Qeveria do të duhej të ngrinte fonde të mineraleve për të mos iu ekspozuar humorit të tregjeve botërore. Ideja është që vendi të pajiset për një të ardhme pa qymyr. Sepse, dhe kjo është e vërteta më e thjeshtë për burimet: Një ditë ato do të harxhohen. ks

    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Previous ArticleBashkëkombësit e krishterë po vazhdojnë të pranojnë Islamin
    Next Article Kur Algjerianët, Marokenët dhe Tunizianët protestonin kundër pushtimit të Shqipërisë nga fashizmit italian
    Dija Online

    Related Posts

    Izraeli po vret civilë në Gaza me dronë komercialë kinezë, zbulon një hetim

    14-07-2025

    Australia nis stërvitjen më të madhe ushtarake në histori – pritet vëzhgim nga Kina

    14-07-2025

    46 tentime të pasuksesshme, a po shkon Kosova drejt zgjedhjeve të dyfishta?

    14-07-2025
    Add A Comment
    Leave A Reply Cancel Reply

    You must be logged in to post a comment.

    • Të Fundit
    • Të popullarizuara

    Përplasja e titanëve | Rendi i ri ekonomik

    Gjigantët financiarë po transformojnë Wall Street-in – Analizë nga THE

    Izraeli po vret civilë në Gaza me dronë komercialë kinezë, zbulon një hetim

    Çfarë ndodh me tensionin e gjakut kur pini lëng shege

    Çmenduritë e Qeverisë së Erdoganit

    Çfarë e bën kamatën kaq mëkat të madh?

    SISTEMI BANKAR ISLAM, FITIMPRURËS PËR TË GJITHË

    A lejohet eksperimenti me kafshë, sikurse minjtë?

    OP-ED

    Përplasja e titanëve | Rendi i ri ekonomik

    Gjigantët financiarë po transformojnë Wall Street-in – Analizë nga THE

    99% e startupeve të AI do të kenë vdekur deri në vitin 2026 — ja pse

    • Besimi

    Islamofobia e sponsorizuar nga shteti në Francë nxit dhunë ndaj muslimanëve

    Përfundon Haxhi: grupi i fundit i haxhinjve të Kosovës kthehet në atdhe

    Historia dhe kontribuimet e muslimaneve te Azis lindore ne islam

    Si të bëhemi lexues të rregullt të librave?

    Reklamoni në Dija Online
    NËSE JENI SOCIAL, NA NDIQNI
    • Facebook
    • YouTube
    • TikTok
    • WhatsApp
    • Twitter
    • Instagram
    Të zgjedhura nga redaksia

    Gjigantët financiarë po transformojnë Wall Street-in – Analizë nga THE

    14-07-20255 Mins Read

    “HajdeSivjet 2025” – Futboll që t’i bashkojmë zemrat dhe forcojmë vëllazërinë

    13-07-20252 Mins Read

    Video nga Gaza luftëtari palestinez sulmoi në mënyrë të pavarur dy tanke izraelite

    13-07-20252 Mins Read
    Reklamoni në Dija Online
    Më të popullarizuarat

    Forexi “islam” dhe vendimi i Ligjit islam mbi të

    5 Mins Read

    Shitblerja online e ndaluar apo lejuar!? 

    2 Mins Read

    Kujdes me hixhamën (terapia e kupave); llojet, kushtet e hixhames dhe ndalesat, udhëzimet e nevojshme, dobitë e hixhames

    12 Mins Read
    Të zgjedhura nga redaksia

    Gjigantët financiarë po transformojnë Wall Street-in – Analizë nga THE

    “HajdeSivjet 2025” – Futboll që t’i bashkojmë zemrat dhe forcojmë vëllazërinë

    Video nga Gaza luftëtari palestinez sulmoi në mënyrë të pavarur dy tanke izraelite

    Abonohuni

    Merrni lajmet, analizat, temat sociale, politike dhe ekonomike më të fundit nga DijaOnline

    © 2025 Dijaonline. Designed by Ars of Arts.
    • Ballina
    • Politika e privatësisë
    • Rreth nesh
    • Kontakti

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.