Partitë opozitare dhe ekspertë të ekonomisë theksojnë se Kosova mbetet vendi me papunësinë më të madhe në Evropë. Sipas tyre, edhe ata që punojnë, të drejtat e tyre, janë jo të kënaqshme, edhe gjashtë vjet pas pavarësisë.
Eksperti Ibrahim Rexhepi, tha për Telegrafin, se Kosova e ka normën më të lartë të papunësisë në Evropë. Sipas tij, Agjencioni i Statistikave të Kosovës dhe Banka Botërore, përmes një ankete, kanë nxjerrë se norma e papunësisë është 30,9 për qind.
„Por kjo nuk është për tu besuar, pasiqë regjistrimi i popullësisë ka nxjerrë shifrën e papunësisë – 44,8 për qind. Njëkohësisht nuk është rritur numri i të punësuarëve, ndërsa tek të rinjtë, papunësia kalon mbi 60 për qind. Prandaj shifra e ASK, BB, por edhe e Ministrisë së Punës është mjaft e dyshimtë. E arritur e këtij viti është kontrata kolektive, por duhet forcuar sindikatat, inspeksionin dhe gjyqësinë për implementimin e saj“, ka thënë Rexhepi, për Telegrafin.
Avdullah Hoti, nga Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), ka theksuar se në shtatë vitet e fundit, ekonomia e Kosovës ka stagnuar.
Sipas tij, norma e zhvillimit ekonomik ka rënë nga gjashtë për qind, sa ka qenë më 2008, në 2,5 për qind, në vitin 2013.
“Si rezultat, papunësia nuk është zvogëluar. Ende mbetet rreth 45 për qind, edhe pse statistika të ndryshme raportohen nga qeveria. Numri i të papunëve, në zyrat e punësimit, mbetet rreth 300 mijë, aq sa kanë qenë tash e sa vite. Shumica e këtyre personave jetojnë në varfëri ekstreme duke mos qenë në gjendje të plotësojnë nevojat elementare për konsum. Norma e papunësisë në Kosovë krahasohet me vendet e botës së tretë. Vetëm një në 10 femra është e punësuar dhe tre në 10 meshkuj“, ka thënë Hoti për Telegrafin.
“Tek të rinjtë, papunësia arrin në 75 për qind, dhe si rezultat në vitin 2013 rreth 21 mijë kosovarë, kryesisht të rinjë, kanë kërkuar azil në vendet e BE-së. Nuk mund të konsiderojmë të arritur fuqizimin e pozicionit të të punësuarve, në ndërkohë që norma e papunësisë mbetet 45 për qind. Prandaj, nuk mendoj se ka të arritura në tregun e punës në Kosovë“, vlerëson Hoti.
Ai shpreh befasinë, rreth asaj se si sindikatat nuk e shohin të arsyeshme që të protestojnë në ditën e punëtorëve.
„Sindikatat duhet të përfaqësojnë interesat e të gjithë fuqisë punëtore, e jo vetëm të atyre që janë të punësuar. Çfarë mund tu thotë BSPK-ja 300 mijë të papunëve që nuk mund të sigurojnë mbijetesën për vete dhe familjet e tyre“, ka shtuar ai.
Visar Ymeri, nga Lëvizja Vetëvendosje, ka theksuar se papunësia në Kosovë vjen duke u rritur e jo duke u zvogëluar, duke shtuar se numri i vendeve të reja të punës, të krijuara brenda vitit, nuk e mbulon as numrin e të rinjëve që hyjnë në tregun e punës, e lëre më ta zvogëlojë atë të punëkërkuesve të mëhershëm.
Sipas tij, Qeveria ka tentuar më një maj të vitit të kaluar, që përmes manipulimit të statistikave e manipulimit të ligjit për regjistrimin e të papunëve, ta zvogëlojë përqindjen e papunësisë artificialisht.
“Kjo, përveç se e padobishme, është edhe tejet e rrezikshme. Manipulimi i statistikave ka efekt jashtëzkonisht të dëmshëm ekonomik. Prandaj sot është e vështirë të gjendet një statistikë e besueshme e papunësisë në Kosovë. Por gjithsesi një rënie e papunësisë do të vërehej në rritje të të hyrave nga tatimet e brendshme. Dallimi është i pavërejtshëm“, ka thënë Ymeri.
Sipas tij, po të kishte pasur rënie të papunësisë, atëherë do të ishte rritur shuma e mbledhur e tatimeve në të ardhura.
Ai gjithashtu ka vlerësuar se shumica e të punësuarve në Kosovë, veçanërisht në sektorin privat, punojnë në kushte shumë të vështira.
„Ligji i punës në Kosovë ka shumë të meta, por as si i tillë nuk zbatohet. Në raportin e progresit, Kosova kritikohet se nuk ka as për së afërmi inspektorë të mjaftueshëm të punës. Paga minimale prej 125 dhe 175 euro nuk siguron as për së afërmi minimumin jetik. Kemi pasur raste të shumta të pushimit kolektiv nga puna siç ishte rasti i bankës ProCredit, Aeroportit Ndërkombëtar, etj. Kemi pasur po ashtu raste të lëndimeve serioze në punë siç ishte rasti me punëtorët e Bechtel Enkas, apo edhe fatale siç ndodh në Ferronikel dhe në sektorin e ndërtimtarisë“, ka vlerësuar Ymeri.
Në këtë kontekst, ai ka shtuar se punëtorët e Kosovës duhet ta forcojnë organizimin e tyre sindikal.
„Kështu ata bëhen forcë që nuk mund të mposhten, dhe vetëm kështu i arrijnë realizimin dhe avancimin e të drejtave të tyre. Përndryshe të individualizuar e të ndarë, do të jenë përherë pre e eksploatimit të egër“, ka thënë Ymeri për Telegrafin.
Ndryshe, sot (e enjte) është një Maji, Dita ndërkombëtare e punëtorëve. /Telegrafi/
