KATEGORITË E NJERËZVE PËRBALLË UDHËZIMIT
Shenjë identifikuese e Rrugës së Drejtë gjithashtu janë edhe njerëzit që ecin në të. Varësisht prej qëndrimit të tyre ndaj udhëzimit, Allahu i klasifikuar njerëzit në tri kategori kryesore ku secila prej tyre i ka karakteristikat dhe veçoritë e veta me të cilat njihet dhe identifikohet. Kjo ndarje rezulton nga lidhja a atyre njerëzve me mësimet e Allahut dhe mënyra se si ata e organizojnë dhe rregullojnë jetën e tyre dhe qëndrimet e tyre ndaj udhëzimit dhe të vërtetës. Ato tri kategori të njerëzve janë:
- ai që e njeh të vërtetën dhe veprojnë sipas saj. Ky është ai të cilin Allahu e ka begatuar;
- ai që e njeh të vërtetën, nuk vepron sipas saj, por është pasues i epsheve dhe ëndjeve të veta. Ky është ai mbi të cilin ka rënë zemërimi;
- ai që nuk e njeh të vërtetën. Ky është i humburi dhe i devijuari.
Dy kategoritë e fundit kanë shumë çka të përbashkët. Ai që e meriton zemërimin është edhe i humbur dhe anasjelltas. Ai që e meriton zemërimin ka devijuar nga udhëzimi i praktikës ngase ai posedon dije teorike, porse në praktikë e ka dëshmuar veten se nuk është i gatshëm të veprojë si duhet. Ndërsa i humburi dhe i devijuari meriton zemërimin ngase nuk posedon dijen e cila ia mundëson praktikën. Përgjegjësia e tij është se nuk është angazhuar për të arritur dije e cila është parakusht për praktikën e drejtë.
UDHËZIMI I ALLAHUT, MIRËSIA MË E MADHE
S’do mend se mirësitë e Allahut janë të panumërta dhe janë të llojllojshme. Çdo gjë që posedon njeriu është prej Allahut dhe ato mirësi kanë vlera dhe rëndësi të ndryshme. Mirësia më e madhe është mirësia e udhëzimit në rrugën e drejtë. Pastaj vijnë të gjitha tjerat në radhë.
Është interesante se Allahu i Madhëruar, kur i ka përmendur tri kategoritë e njerëzve në suren el-Fatiha, ka bërë një dallim shumë domethënës në përshkrimin e tyre. Për të udhëzuarit flet se ata janë njerëzit të cilëve Ai u ka dhënë begati: “Në rrugën e atyre të cilët Ti i ke begatuar.” (Fatiha, 7) Këtu Allahu ia përshkruan mirësinë dhe begatinë Vetes, për dallim prej kategorisë vijuese të njerëzve për të cilët thotë: “… e jo në rrugën e atyre mbi të cilët ka rënë zemërimi…” Mrekullia e shprehjes së tillë qëndron në faktin se udhëzimi që është mirësia dhe dhuntia më e madhe e Allahut, i përshkruhet Atij në mënyrë të drejtpërdrejtë ngase udhëzimi më shumë bëhet për shkak të mirësisë së Allahut sesa për shkak të meritave të njeriut.
Njeriu, në të vërtetë, meriton diçka prej mirësive të Allahut, por Ai u jep njerëzve shume më shumë sesa ata meritojnë ngase Allahu është mirëbërësi më i madh. Andaj edhe përmendja e kësaj apo cilësdo mirësi të Allahut është me vend dhe njeriu duhet të i jetë mirënjohës Allahut për mirësitë me të cilat e ka begatuar. Në anën tjetër, zemërimi i Allahut, meritorë të të cilit janë gjithsesi të devijuarit dhe ata që refuzojnë ta pasojnë udhëzimin e Allahut, është shprehje e drejtësisë së Tij, pasi që Ai i trajton keqbërësit ashtu si e meritojnë. Andaj në rastin e parë, mirësinë ia përshkruan Vetes ngase ajo buron prej mirësisë dhe mëshirës së Tij. Ndërsa zemërimi vjen si pasojë e veprave dhe meritave të njerëzve që veprojnë jo si duhet. Mëshira dhe mirësia e Tij gjithnjë e tejkalon zemërimin, ndëshkimin dhe hakmarrjen e Tij. Është e gjithënjohur se Allahu i Madhëruar më shumë ka dëshirë të falë se sa të ndëshkojë.
