Close Menu
    Facebook X (Twitter) Instagram
    • Lajme
      • Kosovë
      • Rajon
      • Lindja e Mesme
      • Botë
      • Politikë
      • Kronikë e Zezë
    • OP-ED
      • Analiza
      • Ese
      • Opinione
      • Kolumna
    • SCI-TECH
      • Teknologji
      • Shkencë
    • Biznes
      • Investimi
    • Evente
    • Histori
    • Jetesë
      • Shëndeti
      • Këshilla
      • Ushqyerja
    • Sociale
    • Besimi
      • Edukim
      • Lutje (dua)
      • Qendrime
      • Studime në besim
      • Të ndryshme
      • Tema
    • SPORT
    Facebook X (Twitter) Instagram Pinterest
    Dija Online
    • Lajme
    • Evente
    • OP-ED
    • Të rekomanduara
    Dija Online
    Ju jeni në:Home»Besimi»Të ndryshme»Jeta në rrezik nga rrjeti
    Të ndryshme

    Jeta në rrezik nga rrjeti

    Dija OnlineBy Dija Online23-07-201405 Mins Read
    Share Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Share
    Facebook Twitter LinkedIn Pinterest Email

    Me një virus kompjuteri hakerët mund të shkaktojë një aksident automobilistik. Kjo është dëshmuar nga studjuesit. Në një botë, ku gjithnjë e më shumë aparatura lidhen në internet, rreziku i sulmeve të tilla rritet.

    Lidhja gjithnjë e më e madhe e pajisjeve me njëra-tjetrën lehtëson shumë gjëra. Sistemi i navigacionit në makinë, ose në smartphone na tregon rrugën. Ne mund të komunikojmë më lehtë me njëri-tjetrin, informacionet na vijnë më shpejt. Ata që e njohin mirë teknologjinë që tani mund ta rregullojnë ngrohjen në shtëpi që nga zyra nëpërmjet internetit dhe mund të porositin pica përmes televizorit. Por kur një pajisje është e hapur dhe e lidhur me jashtë, ajo edhe mund të sulmohet nga hakerët keqdashës, terroristët, qeveritë.
    Synimi i shumicës së hakerëve është rrëzimi i sistemeve kompjuterike dhe marrja e të dhënave dhe e fjalëkalimeve. Të prekura prej kësaj në të kaluarën kanë qenë edhe institucionet e mëdha si FBI dhe ministria amerikane e Mbrojtjes. Procedura është kjo: sulmuesit kërkojnë një të çarë në sistem, hyjnë brenda dhe kryejnë pastaj sulmet e tyre. Ky parim funksionon tek të gjitha aparaturat, që komunikojnë me botën e jashtme, pra jo vetëm tek kompjuterat klasikë, por edhe ntek avionët, anijet, makinat, apo pajisjet shtëpiake. Se sa të prekshme janë ata, këtë e kanë analizuar Klaus Scherer dhe Rudolph Herzog për dokumentarin “Në shënjestër të hakerëve, sa e rrezikshme është kjo.”

    Frenim i plotë nga laptopi
    Filmi i tyre fillon me vdekjen e gazetarit amerikan Michael Hastings. Ai vdiq në një aksident automobilistik, për të cilin shumë besojnë se ishtë “shkaktuar me qëllim”. Që një gjë e tillë të jetë e mundur, që makina e Hasting të preket nga hackerat, është e mundshme, thotë Richard Clarke, ekspert i shërbimeve sekrete dhe ish-këshilltar në Shtëpinë e Bardhë. Një haker dhe një profesor universiteti e paraqesin këtë në film: Ata drejtojnë një makinë nga një laptop, manipulojnë frenat dhe e bëjnë që të ndalet papritur.

    Shumë prodhues makinash bëjnë rekalmë me lidhjen në rrjet
    Ata hyjnë në kompjuterin në bordin e makines duke injektuar një virus. Në qoftë se një makinë ka lidhje interneti, atëherë kjo është fare e thjeshtë. Virusi mund të jetë i fshehur në një file muzike ose në një lojë, që shoferi i shkarkon përmes sistemit në bord. “Shumë rrjete, të cilat janë të vendosura në makina, janë të lashta përsa i përket teknologjisë. Për një kohë të gjatë nuk ka patur koncepte, për të mbrojtur komunikimin e tyre”, thotë hakeri Chris Valasek. Hugo Teso, një tjetër haker, tregon se si edhe aeroplanët mund të devijohen nga kursi i tyre i fluturimit. Ka boshllëqe në rrjetet e komunikimit, të cilat linjat ajrore i përdorin për riparimin e makinave të tyre, ose për kontaktet me ekuipazhin, shpjegon ai.
    Jo më pak tmerrues janë skenarët, që prekin infrastrukturën: rrjetet e rrymës elektrike. Sulmet në rrjet ka kohë që i sjellin probleme të mëdha koncerneve energjetike. Shumë mbrohen duke shkëputur sistemet e rëndësishme kompjuterike nga interneti. Kriminelët e internetit gjejnë megjithatë përsëri porta për të hyrë. Për shembull, përmes kontatorit të rrymës, siç njoftoi kohët e fundit agjencia e lajmeve Reuters. Kontatorët lidhin konsumatorët direkt me furnizuesin, me qëllim që përmes internetit të sjellin të dhënat e përdorimit dhe konsumimit.

    Prodhuesit kanë nevojë për të bërë ndryshime
    Prirja për lidhjen e gjithanshme në rrjet po avancon, e ardhmja është e ashtuquajtura smart home. Për momentin janë relativisht pak pajisje shtëpiake të lidhura, por ato do të bëhen gjithnjë e më shumë. Në “Smart Home” të së ardhmes lavatriçja, televizori, dritat dhe soba mund të kontrollohen nga smartphone – dhe rreziku është i mundshëm, se ata mund të sulmohen nga hakerat. Dikush, për shembull, mund të ndezë furrën, pa qenë njëri në shtëpi.
    A do të jenë edhe lavatri☼et së shpejti të lidhura me rrjetin?

    A do të jenë edhe lavatriçet së shpejti të lidhura me rrjetin?
    Por nuk duhet patur frikë, thotë eksperti i sigurisë në internet, Christof Paar, nga Ruhr-Universitet në Bochum. Shembulli i dyerve elektrike të garazhit tregon se jo çdo mundësi krijon mundësi për hajdutët. Sepse edhe pse dyert elektrike të garazheve është e lehtë të telekomandohen nga jashtë, nuk ka thuajse asnjë vjedhje, thotë Paar në bisedë me DW.
    Gjithçka është e lidhur me mundin dhe përfitimin. “Ndërhyrja në një aparaturë shtëpiake, nuk sjell ndonjë dobi të madhe. Ndryshe është me ndërhyrjen në një llogari bankare në internet.” Megjithatë prodhuesit duhet të avancojnë shumë në këtë fushë. “Shumë aparatura nuk kanë aspak funksione sigurie, ose ata janë shumë rudimentare dhe të dobëta”, thotë Paar. Prodhuesit e pajisjeve shtëpiake, të kuzhinave, kanë shumë pak përvojë me sigurinë në rrjet.

    Shumë prodhuesve u mungojnë njohuritë
    Klaus Scherer ka konstatuar në kërkimet e tij, se shumë firma kanë vështirësi me këtë temë. “Është e njëjta këngë e vjetër, ata nuk dëshirojnë të flasin në lidhje me këtë çështje, sepse duan të shesin aeroplanë, makina, etj dhe bëjnë reklamë të madhe për brezin “modern, të ri të automjeteve, që janë në gjendje për të bërë çdo gjë’, thotë ai në bisedë me DW. Për rreziqet ata nuk duan të flasin patjetër publikisht, sidomos kur konkurrenca është e madhe.Por ka edhe firma, që e trajtojnë në mënyrë më ofensive çështjen e sigurisë, thotë Scherer. “Ata thonë: “Kemi nevojë të fillojmë një fqinjësi për ndihmë digjitale, ku një firmë i ndihmon një firme tjetër. Në fund të fundit rëndësi ka edhe qëndrimi i blerësit. “A duhet që të lexoj e-mailin në trafik, dhe që makina të niset vetë?”, pyet Scherer vetëm dhe konsumatorët e tjerë.

    Ai ka konstatuar se nga afera spiunimit të NSA-së së paku te konsumatori gjerman ka humbur besimi tek kjo teknologji. Në një treg global kjo ndoshta është pak. Marrëdhënia e amerikanëve për shembull me këtë teknologji është krejt tjetër, shpjegon Scherer. Për arsye historike gjermanët kanë frikë nga shtetet, që mbikqyrin.” Amerikanët pyesin, çfarë është e mundur dhe e zbatojnë pastaj.

    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Previous ArticleVrasja që tronditi Gjilanin, tre të akuzuar për krimin e dyfishtë
    Next Article Çifutët: Gaza, “kafazi” më i madh në botë!
    Dija Online

    Related Posts

    Islamofobia e sponsorizuar nga shteti në Francë nxit dhunë ndaj muslimanëve

    05-07-2025

    Cilat lëngje ndikojnë në lëkurën e fytyrës?

    14-03-2022

    Studimi 50-vjeçar: Ja pse nuk duhet t’i qëlloni kurrë fëmijët tuaj me shuplaka

    15-07-2017
    Add A Comment
    Leave A Reply Cancel Reply

    You must be logged in to post a comment.

    • Të Fundit
    • Të popullarizuara

    Nga ekonomia e pushtimit në ekonominë e gjenocidit: RAPORTI I PLOTË i Raportueses Speciale për situatën e të drejtave të njeriut në territoret palestineze të pushtuara që nga viti 1967, Francesca Albanese

    Nga Ekonomia e Pushtimit në Ekonominë e Gjenocidit: Raporti i përfaqësueses së OKB-së mbi makinerinë korporative prapa Izraelit

    Çfarë Ndodh me Trupin Tuaj kur Pini Ujë Kokosi?

    Lirim Mehmetaj: Ta përkrahësh Benjamin Netanyahu është njëjtë si ta përkrahësh Slobodan Millosheviçin

    Çmenduritë e Qeverisë së Erdoganit

    Çfarë e bën kamatën kaq mëkat të madh?

    SISTEMI BANKAR ISLAM, FITIMPRURËS PËR TË GJITHË

    A lejohet eksperimenti me kafshë, sikurse minjtë?

    OP-ED

    Nga ekonomia e pushtimit në ekonominë e gjenocidit: RAPORTI I PLOTË i Raportueses Speciale për situatën e të drejtave të njeriut në territoret palestineze të pushtuara që nga viti 1967, Francesca Albanese

    Nga Ekonomia e Pushtimit në Ekonominë e Gjenocidit: Raporti i përfaqësueses së OKB-së mbi makinerinë korporative prapa Izraelit

    Lirim Mehmetaj: Ta përkrahësh Benjamin Netanyahu është njëjtë si ta përkrahësh Slobodan Millosheviçin

    • Besimi

    Islamofobia e sponsorizuar nga shteti në Francë nxit dhunë ndaj muslimanëve

    Përfundon Haxhi: grupi i fundit i haxhinjve të Kosovës kthehet në atdhe

    Historia dhe kontribuimet e muslimaneve te Azis lindore ne islam

    Si të bëhemi lexues të rregullt të librave?

    Reklamoni në Dija Online
    NËSE JENI SOCIAL, NA NDIQNI
    • Facebook
    • YouTube
    • TikTok
    • WhatsApp
    • Twitter
    • Instagram
    Të zgjedhura nga redaksia

    Nga ekonomia e pushtimit në ekonominë e gjenocidit: RAPORTI I PLOTË i Raportueses Speciale për situatën e të drejtave të njeriut në territoret palestineze të pushtuara që nga viti 1967, Francesca Albanese

    10-07-202549 Mins Read

    Lirim Mehmetaj: Ta përkrahësh Benjamin Netanyahu është njëjtë si ta përkrahësh Slobodan Millosheviçin

    08-07-20252 Mins Read

    Trajnim online falas për prindërit: Si ta mbrojmë fëmijën në botën digjitale?

    27-06-20252 Mins Read
    Reklamoni në Dija Online
    Më të popullarizuarat

    Forexi “islam” dhe vendimi i Ligjit islam mbi të

    5 Mins Read

    Shitblerja online e ndaluar apo lejuar!? 

    2 Mins Read

    Kujdes me hixhamën (terapia e kupave); llojet, kushtet e hixhames dhe ndalesat, udhëzimet e nevojshme, dobitë e hixhames

    12 Mins Read
    Të zgjedhura nga redaksia

    Nga ekonomia e pushtimit në ekonominë e gjenocidit: RAPORTI I PLOTË i Raportueses Speciale për situatën e të drejtave të njeriut në territoret palestineze të pushtuara që nga viti 1967, Francesca Albanese

    Lirim Mehmetaj: Ta përkrahësh Benjamin Netanyahu është njëjtë si ta përkrahësh Slobodan Millosheviçin

    Trajnim online falas për prindërit: Si ta mbrojmë fëmijën në botën digjitale?

    Abonohuni

    Merrni lajmet, analizat, temat sociale, politike dhe ekonomike më të fundit nga DijaOnline

    © 2025 Dijaonline. Designed by Ars of Arts.
    • Ballina
    • Politika e privatësisë
    • Rreth nesh
    • Kontakti

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.