Çfarë do ta bënte me vlerë për t’u blerë?
Për disa ditë në mars të vitit 2000, ndërsa flluska e dotcom-it ishte pranë shpërthimit, Cisco ishte kompania më e vlefshme në botë. Tani, shitësi i pajisjeve të rrjetit është një histori paralajmëruese, edhe pse është gjithashtu një sukses i qëndrueshëm, me fitime reale për aksion katër herë e gjysmë më të larta se sa atëherë. Investitorët u bënë aq entuziastë për perspektivat e firmës 25 vjet më parë saqë e vlerësuan atë në më shumë se 200 herë fitimin e saj vjetor, rreth 1 trilion dollarë me vlerën e sotme të parasë. Duke filluar nga një vlerësim kaq stratosferik, rritja solide por jo spektakolare e Cisco-s ishte një zhgënjim i hidhur. Vlera e saj e tregut tani është 280 miliardë dollarë.
Askush nuk mund ta akuzojë Palantir-in, një kompani e analizës së të dhënave dhe aksioni më i nxehtë i vitit 2025, për rritje jo spektakolare. Ajo raportoi të ardhura prej 1 miliard dollarësh për tremujorin e dytë të këtij viti, 48% më të larta se në tremujorin e dytë të 2024-ës dhe katër herë më shumë se shifra për të njëjtën periudhë në 2020. Ekspertët e Silicon Valley kërkojnë kompani që plotësojnë “rregullin e 40”, që do të thotë se shuma e marzhit të tyre operacional dhe rritjes së shitjeve nga viti në vit, të dyja të shprehura në pikë përqindjeje, është më e lartë se 40. Rezultati i Palantir-it në këtë matje është 94: më i lartë se çdo firmë tjetër softuerike për ndërmarrje me shitje të barabarta ose më të mëdha. Ndër 25 kompanitë më të mëdha në botë për nga vlera e tregut – ku bën pjesë edhe Palantir – vetëm Nvidia, me kuazi-monopolin e saj në çipat e inteligjencës artificiale, ka një rezultat më të lartë.
Çdo investitor do të donte një pjesë të kësaj. Problemi është se vlera e tregut e Palantir-it ka arritur tashmë në 430 miliardë dollarë (shih grafikun 1), më shumë se 600 herë fitimet e saj të vitit të kaluar dhe gati trefishi i shumëfishit ekuivalent për Cisco-n (apo edhe Nvidia-n) në kulmin e saj. Firmat e softuerit shpesh preferojnë ta shprehin vlerësimin e tyre në terma të shitjeve themelore, gjë që e çon shumëfishin e Palantir-it në rreth 120. Për krahasim, në vitin 2005, një vit para se Fjalori Anglisht i Oksfordit të shtonte foljen “Google”, raporti çmim-shitje i Google arriti kulmin në 22.
Nuk është e vështirë të kuptosh pse Adam Parker i Trivariate Research, një firmë investimesh, ka publikuar një shënim të titulluar “A mund të jetë Palantir ideja më e mirë për ‘short selling’?” Duke shkruar në fund të majit, ai analizoi raportin e vlerës së ndërmarrjes (që rregullon vlerën e tregut për të llogaritur borxhin dhe paratë e gatshme në bilanc) ndaj shitjeve të parashikuara për vitin e ardhshëm. Në këtë matje, Palantir atëherë kishte një rezultat 73 dhe tani ka 104. Z. Parker kërkoi kompani të tjera të listuara në bursë që kishin arritur një shumëfish prej 70 që nga viti 2000. Duke përjashtuar firmat financiare dhe ato me të ardhura vjetore më pak se 50 milionë dollarë, ai gjeti 14, më e madhja prej të cilave ka një vlerë tregu sa rreth një e katërta e asaj të Palantir-it. Ajo ishte Strategy (më parë MicroStrategy), një firmë që shet disa softuerë por e paraqet veten para investitorëve si një “kompani thesar bitcoin-i”, me një vlerë që rrjedh nga zotërimet e saj në kriptomonedha dhe jo nga shitjet.
Z. Parker analizoi gjithashtu kthimet që kanë gjeneruar këto kompani për aksionerët. Së pari, ai uli pragun në një raport vlerë e ndërmarrjes-ndaj-shitjeve prej 30, pasi shumë pak firma kanë arritur ndonjëherë lartësitë e Palantir-it. Më pas, ai mati kthimet e tyre pasuese pasi arritën për herë të parë këtë nivel, në krahasim me indeksin S&P 500 (shih grafikun 2). Një vit pasi shumëfishi i saj arriti për herë të parë 30, firma mesatare kishte performuar 22% më dobët se indeksi dhe kishte parë që shumëfishi i saj të zbriste në 18.
Atëherë, çfarë do të duhej që aksionet e Palantir-it të ishin me vlerë për t’u blerë? Firma ndihmon këdo, nga agjentët sekretë te zinxhirët e ushqimit të shpejtë, të analizojnë më mirë të dhënat e tyre dhe kështu të përmirësojnë operacionet. Rritja e saj marramendëse e kohëve të fundit vjen, në pjesë të madhe, nga entuziazmi për adoptimin e AI-së për qëllime të tilla. Avantazhi konkurrues i Palantir-it nuk rrjedh vetëm nga softueri dhe inxhinierët e saj të zgjuar, por nga një leje sigurie të nivelit të lartë që e lejon të përpunojë informacione të klasifikuara nga agjencitë e mbrojtjes dhe inteligjencës së Amerikës. Kjo i jep asaj një “hendek mbrojtës” me të cilin mund të largojë konkurrentët.
Pa dyshim që do t’i duhet një i tillë. Për ta ulur vlerësimin e saj çmim-shitje në “vetëm” nivelin e Google në kulmin e tij në 2005, duke ruajtur çmimin aktual të aksionit, Palantir duhet të shumëzojë të ardhurat e saj me 5.6 – dukshëm më shumë se përparimi i jashtëzakonshëm që ka bërë gjatë pesë viteve të fundit. Për ta bërë këtë gjatë pesë viteve të ardhshme do të kërkonte një normë rritjeje vjetore mbi 40%.
Rritja e qëndrueshme e të ardhurave të kësaj magnitude ose më shumë është e mundur, madje edhe në shkallën e Palantir-it: Google (tani Alphabet), Meta dhe Nvidia e kanë arritur të gjitha. Megjithatë, asnjëra prej tyre nuk ishte vlerësuar për ta bërë këtë paraprakisht – dhe ato janë, në fund të fundit, ndër firmat më të suksesshme në histori. Në një bisedë me analistët dhe investitorët pas njoftimit të rezultateve më të fundit të Palantir-it, Alex Karp, shefi ekzekutiv (në foto), pranoi se “ky është një tremujor vërtet i pazakontë, që ndodh një herë në një brez.” E jashtëzakonshmja është se aksionerët kanë nevojë që të ardhurat e kompanisë të vazhdojnë të rriten me një ritëm të ngjashëm vetëm për të pasur një shans të mirë për të dalë pa humbje. Nuk ka asnjë tolerancë për një konkurrent të ri dhe ambicioz, një skandal që i bën klientët të hezitojnë, apo qoftë edhe një ngadalësim të thjeshtë. Nëse ndonjëra prej tyre godet, Cisco do të duhet t’i hapë rrugë një historie të re paralajmëruese.
