Politika e jashtme e administratës së Donald Trumpit, e cila shpesh duket kaotike dhe kontradiktore, mund të kuptohet më mirë nëse shikohet përmes lentes së ideologjisë së saj thelbësore. Ndonëse analistë të tjerë kanë sugjeruar modele si “realizmi”, “zgjerimi i politikës së brendshme” apo “përleshjet brenda partisë”, asnjëra prej tyre nuk shpjegon plotësisht të gjitha vendimet. Autori sugjeron që, ashtu si regjimet historike si Gjermania Naziste apo Bashkimi Sovjetik udhëhiqeshin nga ideologji të caktuara, edhe administrata e Trumpit drejtohet nga një sërë bindjesh të thella që i japin kuptim zgjedhjeve të saj ndërkombëtare.
Kjo ideologji përshkruhet si personaliste, autoritare e ekstremit të djathtë dhe post-liberale, duke favorizuar pushtetin ekzekutiv të pakufizuar dhe duke qenë indiferente ose armiqësore ndaj sundimit të ligjit. Ajo mbështet shprehjen tradicionale fetare (veçanërisht kristiane), dhe është armiqësore ndaj globalizmit. Analiza vë në dukje gjithashtu se shumë aktorë brenda administratës kanë një histori me deklarata ose ndjenja raciste apo nacionalizëm të bardhë. Duke e parë politikën e jashtme përmes kësaj lente ideologjike, vendime që duken të pakuptimta, bëhen krejtësisht të logjikshme.
Bret Devereaux argumenton se politika e jashtme e administratës së Donald Trumpit, e cila shpesh duket e paqëndrueshme ose e çrregullt, nuk është rastësore. Përkundrazi, ai sugjeron se ajo udhëhiqet nga një ideologji e thellë dhe koherente që përcakton “miqtë” dhe “armiqtë” e saj.
Modeli ideologjik: mësime nga historia
Autori fillon duke treguar se si ideologjia ka luajtur një rol kyç në formësimin e politikave të jashtme të regjimeve historike, shpesh në mënyra që nuk shpjegohen dot nga logjika strategjike e thjeshtë:
- Adolf Hitler: Vendimet e tij në politikën e jashtme, që shpesh ishin strategjikisht të pakuptueshme (si nisja e luftës dhe humbja e saj), ishin plotësisht në përputhje me ideologjinë e tij naziste. Qëllimet ideologjike të tij për “uri masive dhe shfarosje” shpesh e mbivendosnin logjikën e prodhimit të luftës.
- Josif Stalin: Vendimet e tij si udhëheqës u formësuan në mënyrë thelbësore nga fakti se ai ishte një marksist-leninist i sinqertë.
- Mihail Gorbaçov: Shumë nga vendimet e dështuara në fund të Bashkimit Sovjetik erdhën nga fakti se drejtuesit, përfshirë Gorbaçovin, ishin leninistë të sinqertë.
- Perandoria Romake: Ideologjia perandorake ndikoi ndjeshëm në vendimmarrjen e saj për shekuj.
- Vladimir Putin: Presidenti rus është mbështetur në shpjegime ideologjike, të rrënjosura në nacionalizmin dhe imperializmin rus, për të justifikuar vendimin e tij për të pushtuar Ukrainën.
Këto shembuj tregojnë se shpeshherë, për të kuptuar veprimet e një qeverie, duhet të shohim besimet thelbësore të atyre që marrin vendimet.
Ideologjia e administratës trump: një vështrim nga afër
Devereaux shpjegon se ideologjia e administratës Trump mund të përshkruhet si:
- Personaliste: Fokusohet rreth një figure udhëheqëse dhe interesave të saj.
- Autoritare e ekstremit të djathtë: Favorizon një pushtet ekzekutiv të pakufizuar dhe është indiferente, në mos armiqësore, ndaj sundimit të ligjit.
- Post-liberale: Kundërshton vlerat liberale dhe institucionet ndërkombëtare.
- Kundërshton kauzën e majtë të LGBT
- Mbështet shprehjen fetare tradicionale: Veçanërisht shprehjen fetare kristiane.
- Armiqësore ndaj globalizmit: Kërkon të zvogëlojë ndikimin e sistemeve ekonomike dhe politike globale.
- Nacionaliste e bardhë dhe raciste: Autori thekson se shumë aktorë brenda administratës kanë një histori me deklarata ose ndjenja raciste ose nacionalizëm të bardhë – fashizëm. Për shembull, është vërejtur se administrata ka marrë vendime që favorizojnë grupe të caktuara racore, si hapja e rrugëve specifike për refugjatët “e bardhë” të Afrikës së Jugut, ndërsa ka mbyllur rrugët për refugjatët e tjerë. Gjithashtu, janë bërë deklarata publike që janë konsideruar raciste ose që nxisin ndjenjat nacionaliste të bardha.
Zbatimi i modelit ideologjik në politikën e jashtme të Trumpit
-
Politika ndaj Evropës dhe Ukrainës:
- Nga një perspektivë realiste, tërheqja nga mbështetja për Ukrainën, përbuzja ndaj aleatëve evropianë, dhe vendosja e tarifave ndaj vendeve mike evropiane, por jo ndaj Rusisë apo Bjellorusisë, duken kontradiktore.
- Nga një perspektivë ideologjike, këto veprime bëhen të kuptueshme. Administrata e Trumpit e shikon Rusinë e Putinit si një regjim autoritar, personalist, anti-liberal dhe anti-LGBTQ+, me të cilin ndan ngjashmëri ideologjike. Figura me ndikim ideologjik, si Tucker Carlson, kanë lavdëruar autokracinë ruse. Marrëveshja e propozuar për armëpushim, e cila kërkon sakrifica të mëdha nga Ukraina për të plotësuar pothuajse të gjitha kërkesat e Putinit, shkon përtej rolit të një ndërmjetësi neutral dhe përputhet me këtë ngjashmëri ideologjike.
-
Fokusi në Lindjen e Mesme dhe Izraelin:
- Për realistët, fokusi i vazhdueshëm në Lindjen e Mesme dhe dhënia e “carte blanche” (liri të plotë veprimi) Izraelit, si dhe shpenzimet e konsiderueshme për municione dhe dronë mbi Jemen, duken të pakuptimta nga një këndvështrim i interesave kombëtare.
- Nga një perspektivë ideologjike, administrata mbështet një Izrael që po shkon drejt një regjimi personalist, joliberal, dhe që disa anëtarë të administratës mund ta shohin si një shtet perëndimor që lufton kundër armiqve që konsiderohen “të tjerë” si nga pikëpamja racore ashtu edhe fetare. Pra, edhe nëse interesat e SHBA-së dhe Izraelit mund të ndryshojnë, administrata e Trumpit e shikon Izraelin si një aleat ideologjik.
-
Qëndrimi armiqësor ndaj Kinës:
- Trajtimi ndryshe i Rusisë dhe Kinës – të dyja regjime autokratike me qëllime revizioniste në politikën e jashtme – duket i pashpjegueshëm nga një perspektivë realiste.
- Nga një perspektivë ideologjike, Rusia është një regjim autoritar i bardhë dhe i djathtë, i bazuar në tradicionalizmin kristian. Kina, nga ana tjetër, është një regjim autoritar i majtë me traditë komuniste dhe racore “tjetër”. Ndonëse të dyja shtetet janë potencialisht konkurrente armiqësore, Kina shihet si një “armik nga e majta”, ndërsa Rusia, pavarësisht qëllimeve të saj revizioniste territoriale, konsiderohet si një “aleat nga e djathta”.
-
Tarifat dhe autarkia ekonomike:
- Vendosja e tarifave nga Trump, e cila devijon nga ortodoksia tradicionale republikane, është e vështirë të shpjegohet me realizmin.
- Nga një perspektivë ideologjike, ndjekja e autarkisë ekonomike (vetëmjaftueshmëria kombëtare) ka qenë një qëllim thelbësor ideologjik për regjimet autoritare si të djathta, ashtu edhe të majta. Kjo mund të shërbejë për qëllime të brendshme, pasi ekonomitë më autarkike, ndonëse më të varfra, janë më lehtësisht të kontrollueshme nga udhëheqësit autoritarë. Për Trumpin, “ai thjesht i pëlqen tarifat”, ai mendon se “tregtia është e keqe”, dhe ka rrethuar veten me këshilltarë që mendojnë njësoj.
-
Shkurtimet e financimit për “soft power” dhe USAID:
- Nga një këndvështrim realist, shkurtimet e financimit për organizata si “Voice of America”, “Radio Free Europe”, dhe “Radio Liberty” minojnë fuqinë e butë të SHBA-së.
- Nga një perspektivë ideologjike, këto organizata pro-demokracisë janë opozita për një administratë që është ideologjikisht e përkushtuar ndaj autoritarizmit personalist.
- Shkurtimet në USAID, veçanërisht programi i suksesshëm PEPFAR (program i krijuar nga administrata e Bushit të dytë që ka shpëtuar dhjetëra miliona jetë afrikane, veçanërisht në luftën kundër HIV/AIDS), nuk kanë kuptim nga perspektiva e realpolitikës apo e politikës tradicionale republikane. Megjithatë, ato përputhen ideologjikisht me një perspektivë nacionaliste të bardhë, ku puna më e spikatur e USAID bëhet në Afrikë. Për nacionalistët e bardhë, frika se popullsia zezake do të “mbytë” popullsinë e bardhë është thelbësore për ideologjinë e tyre, dhe për këtë arsye ata mund të dëshirojnë ndërprerjen e programeve që shpëtojnë jetë në Afrikë.
-
Politika e refugjatëve:
- Vendimi i administratës për të mbyllur pothuajse të gjitha rrugët për refugjatët që të kërkojnë azil në SHBA, ndërkohë që hapet një derë specifikisht për “afrikanët e bardhë të Afrikës së Jugut” që kërkojnë azil, tregon një axhendë të ngjashme, duke favorizuar një grup racor të caktuar.
Përfundimi: një politikë e parashikueshme, ndonëse shqetësuese
Autori përfundon duke theksuar se shumë vendime të politikës së jashtme të administratës Trump, të cilat përndryshe do të ishin të pashpjegueshme, janë në fakt plotësisht të shpjegueshme në kontekstin e një politike të jashtme të drejtuar nga një ideologji “MAGA” që është personaliste, autoritare, anti-globaliste dhe nacionaliste e bardhë.
Njohja e kësaj ideologjie është thelbësore, sepse një qeveri e drejtuar nga ideologjia mund të veprojë në mënyra që, ndonëse jo në përputhje me analizën realiste, objektivat e deklaruara të politikës së brendshme, apo traditat e partisë, janë ende të parashikueshme. Ashtu si vëzhguesit e Gjermanisë Naziste apo Japonisë Perandorake u befasuan kur ato regjime angazhoheshin në vrasje masive dhe luftëra shkatërruese sepse nuk i merrnin seriozisht retorikën e tyre ideologjike, edhe ata që nuk e kuptojnë ideologjinë e Putinit u befasuan nga pushtimi i Ukrainës.
Në mënyrë të ngjashme, përpjekja për të kuptuar vendimet e administratës Trump vetëm përmes lentes së realizmit, politikave të brendshme, traditave republikane, ose përleshjeve për pushtet do të bëjë që shumë vendime të duken konfuze. Megjithatë, një analizë që pranon se aktorët kryesorë të administratës janë, “thjesht, racistë dhe fashistë” do të zbulojë se politika e jashtme e Trumpit 2.0 ka një sasi shqetësuese logjike.
