Të përballur me lodhjen digjitale dhe mbikëqyrjen e shtuar, organizatorët e Brezit Z dhe milenialët po i kthehen fletushkave, posterave, ngjitëseve dhe qëndisjes për të shprehur solidaritet me Palestinën
Nga Tamara Turki
Kur Izraeli nisi planet për të dëbuar palestinezët nga shtëpitë e tyre në Jerusalemin Lindor të pushtuar për t’u hapur rrugë kolonëve të paligjshëm, miliona të rinj në mbarë botën u përfshinë në një fushatë të profilit të lartë në mediat sociale për të rritur ndërgjegjësimin.
Duke përdorur hashtagun #SaveSheikhJarrah, më shumë se 40 milionë njerëz u bashkuan, duke u bërë pjesë e një vale organizimi online që i hapi rrugën një epoke të re të aktivizmit digjital pro-palestinez.
Ky trend vazhdoi ndërsa Izraeli nisi gjenocidin e tij të vazhdueshëm në Gaza në tetor 2023, me aktivistët që ua kushtuan postimet e tyre në Instagram dhe videot në TikTok përhapjes së ndërgjegjësimit për mizoritë izraelite.
Por censura në rritje në mediat sociale, lodhja digjitale dhe një uri për forma më të thella angazhimi, po i detyrojnë organizatorët të ndryshojnë drejtim dhe të adoptojnë mënyra të reja aktivizmi.
Shumë aktivistë të Brezit Z dhe milenialë po i kthehen metodave analoge, duke përdorur mjete të prekshme dhe materiale për shpërndarjen e informacionit.
Ky ndryshim në rritje i lejon ata të kapërcejnë mbikëqyrjen në platformat e mediave sociale dhe u mundëson të ndajnë mesazhin e tyre drejtpërdrejt me njerëzit në “botën reale” në mënyra që ndihen më personale dhe angazhuese.
Në juglindje të Londrës, kolektivi Peckham Keffiyeh shet çanta pëlhure dhe shalle të stampuara me dorë për të mbledhur fonde për Gazën, ndërsa përhap mesazhe politike.
Dizajni i tyre më i fundit përmban sloganin “Bëjeni ndalimin të pazbatueshëm”, një referencë ndaj goditjes së Mbretërisë së Bashkuar kundër grupit të veprimit të drejtpërdrejtë pro-palestinez, Palestine Action.
Vepra artistike përfshin vizatime të makinave të policisë, një bordurë me motivin e kefijes dhe imazhe të kapuçëve (balaclavas), një referencë ndaj treshes irlandeze të hip-hopit Kneecap, anëtari i së cilës Liam Og O hAnnaidh po përballet me akuza për terrorizëm në Mbretërinë e Bashkuar pasi dyshohet se shfaqi një flamur të Hezbollahut gjatë një koncerti.
Diku tjetër, Maqam Books, një librari komunitare nomade e drejtuar nga Mahmoud Masoud, sjell tituj të rrallë në arabisht dhe anglisht mbi Palestinën në evente arti të përkohshme dhe tubime kreative në të gjithë Mbretërinë e Bashkuar.
Duke kuruar literaturë që shpesh mungon në libraritë kryesore, Masoud u ofron audiencave të reja një pikë hyrjeje në historinë, politikën dhe tregimtarinë palestineze.
‘Ndjenja e një qëllimi’
“Me mediat sociale, postimi i diçkaje të merr dy sekonda,” thotë Naiema, një studente në University College London.
“Por të krijosh diçka dhe të bësh atë përpjekje shtesë të bën të ndihesh më i lidhur me kauzën. Më jep një ndjenjë qëllimi, sikur po bëj vërtet diçka në vend që të rri kot.”
Naiema i përfshin format analoge të aktivizmit në disa mënyra, nga dizenjimi i posterave kaligrafikë dhe shpërndarja e fletushkave deri te pjekja e kekëve me temën e Palestinës.
‘Të krijosh diçka dhe të bësh atë përpjekje shtesë të bën të ndihesh më i lidhur me kauzën. Më jep një ndjenjë qëllimi.’
– Naiema, studente në UCL
Në vitin e dytë të studimeve për Histori dhe Politikë, Naiema tha se mediat sociale shpesh ndihen kalimtare, me postime që rrëshqiten lehtësisht dhe harrohen.
Në kontrast, një fletushkë apo një pankartë kërkon vëmendje dhe angazhim, duke i konfrontuar njerëzit në mënyra që janë më të vështira për t’u injoruar.
Ajo përmend ndikimin e ngjitëseve, të cilat i sheh shpesh të ngjitura në rrjetin e transportit publik të Londrës dhe i vendos në sendet e saj personale.
“Laptopi im është plotësisht i mbuluar me to,” tha ajo. “Kam pasur njerëz që më janë afruar për ngjitëset e mia, ndonjëherë pozitivisht, ndonjëherë negativisht. Pavarësisht kësaj, kjo ndez një bisedë.”
Naiema tha se frymëzohet nga gjyshi i saj, i cili luftoi për çlirimin e Bangladeshit nga Pakistani në vitin 1971 dhe u mbështet shumë në format analoge të rezistencës.
“Është e rëndësishme të mos ndalojmë së përdoruri ato metoda të vjetra, sepse ato ishin ende shumë efektive. Media analoge është diçka që nuk mund të censurohet aq lehtë sa media sociale,” tha ajo.
Mbytja e aktivizmit online
Përmes mediave sociale, palestinezët në Gaza dhe mbështetësit e tyre në mbarë globin kanë sfiduar narrativat e mediave kryesore duke dokumentuar brutalitetin e Izraelit.
Ata kanë kapur gjithçka, nga bombardimi i zonave të caktuara si të sigurta nga Izraeli deri te rrëmbimi i mjekëve që trajtonin pacientët në spitale.
Por aktivistët e rinj po përballen gjithnjë e më shumë me ndalime të fshehta algoritmike (shadow bans) dhe heqjen e përmbajtjes pro-palestineze nga platformat kryesore të mediave sociale.
Kolektivi artistik me bazë në Nju Jork, 8-Ball, raportoi se fushatat e tij për mbledhjen e fondeve për familjet në Gaza janë ndaluar në Instagram.
‘Online, jemi të mbingarkuar me informacion – diçka e thellë e pasuar menjëherë nga diçka e parëndësishme. Është e vështirë ta përbrendësosh. Metoda analoge i ngadalëson gjërat.’
– Vullnetar i 8-Ball
Në dhjetor 2023, Human Rights Watch publikoi një raport 51-faqësh që detajonte se si politikat e moderimit të përmbajtjes së Meta-s në Instagram dhe Facebook kanë censuruar gjithnjë e më shumë zërat pro-palestinezë.
Ndërkohë, TikTok ka rënë nën kritika për punësimin në korrik 2025 të Erica Mindel, një ish-kontraktore e Departamentit Amerikan të Shtetit dhe instruktore e ushtrisë izraelite, për të mbikëqyrur politikat e gjuhës së urrejtjes.
Duke iu përgjigjur akuzave për censurë, një zëdhënës i Meta-s tha: “Ne kemi qenë publikë për faktin se kemi adoptuar një numër masash të përkohshme produkti dhe politikash në përgjigje të këtij konflikti, dhe gjithashtu kemi politika më të gjera mbi rekomandueshmërinë dhe uljen e renditjes që mund të ndikojnë në faqe si këto. Ne pranojmë se bëjmë gabime, por çdo implikim se gjoja ne shtypim qëllimisht një zë të caktuar është pa mëdyshje i rremë.”
Si pjesë e nismave të saj, 8-Ball ka shpërndarë zine (fletushka të vogla, të vetë-botuara) për Palestinën në panaire dhe ka organizuar seminare për krijimin e tyre.
“Fletushkat të lejojnë të arrish njerëzit drejtpërdrejt, pa algoritme, dhe ndihet më e sigurt,” shpjegoi një vullnetar, i cili kërkoi të mbetej anonim.
“Përveç kësaj, ato dalin nga dhomat e jehonës së mediave sociale. Mund t’i marrësh kudo, t’i lësh në mënyrë anonime dhe të arrish grupmosha dhe komunitete të ndryshme. Kjo lloj autonomie i bën ato të fuqishme.”
Fletushkat e bëra vetë (DIY zines), pamflete të vogla, të vetë-botuara që janë të lehta për t’u qarkulluar, u popullarizuan gjatë lëvizjeve të viteve 1980 dhe ’90. Që atëherë, ato kanë parë një rishfaqje të fortë brenda aktivizmit palestinez.
Vullnetari ia atribuoi një popullaritet të ripërtërirë të fletushkave një dëshire në rritje për komunitet dhe lidhje të prekshme.
“Online, jemi të mbingarkuar me informacion – diçka e thellë e pasuar menjëherë nga diçka e parëndësishme. Është e vështirë ta përbrendësosh. Metoda analoge i ngadalëson gjërat.”
Censura e sponsorizuar nga shteti
Postimi në mediat sociale është bërë gjithashtu një burim i veçantë ankthi për studentët ndërkombëtarë në SHBA, shumë prej të cilëve janë përballur me kërcënime për dëbim për shkak të aktivizmit të tyre pro-palestinez që kur administrata Trump mori detyrën.
Në qershor, Departamenti Amerikan i Shtetit njoftoi se të gjithë aplikantëve për viza studentore do t’u kërkohej t’i vendosnin profilet e tyre të mediave sociale në “publike”.
“Ne jemi nën mbikëqyrje të vazhdueshme online,” shtoi një tjetër vullnetar i 8-Ball.
“Çdo gjest gjurmohet: çfarë kalon pa e parë, sa kohë qëndron. Platformat si Instagram nuk i kanë në mendje interesat tona më të mira, dhe të mbështetesh tek ato si burimi kryesor i informacionit ndihet e rrezikshme. Ato mund të jenë mjete të dobishme, por nuk duhet të jenë të vetmet që përdorim.”
Sipas studiuesve Alice Mattoni dhe Diego Ceccobelli, aktivistët e rinj po i kthehen organizimit ballë për ballë si një mënyrë për të siguruar më shumë privatësi dhe për t’iu shmangur mbikëqyrjes.
Ndarja e hapësirës fizike për takime, vunë në dukje ata, është bërë një aktivitet i vlerësuar në vetvete.
Brenda këtyre tubimeve, krijimi dhe qarkullimi i materialeve fizike për Palestinën është i zakonshëm.
Aktivistët përgatisin pankarta dhe vepra të tjera arti për demonstrata dhe shkruajnë emrat e palestinezëve të vrarë në postera, një praktikë që synon të kundërshtojë desensibilizimin ndaj numrit në rritje të viktimave në Gaza.
“Krizat globale ndihen dërrmuese, por në nivel komunitar gjërat ndihen më të menaxhueshme. Mund të tingëllojë klishe, por komuniteti dhe reciprociteti ndihmojnë shumë në mbështetjen e aktivizmit,” tha vullnetari i 8-Ball.
Konsumatorët e Brezit Z dhe milenialët kanë nxitur rishfaqjen e produkteve analoge në vitet e fundit, nga disqet e vinilit, te kamerat filmike e deri te CD-të.
Tërheqja analoge
Ndërsa dikur hidhej poshtë si nostalgji e lidhur me trendet retro në argëtim dhe modë, studiuesit sugjerojnë se ky ndryshim pasqyron tërheqjen e prekshme të objekteve analoge, të cilat nxisin përvoja më të thella, më gjithëpërfshirëse dhe emocionalisht më përmbushëse sesa ekranet digjitale.
“Unë mendoj se të rinjve u pëlqen të kenë kujtime analoge të ngjarjeve ose momenteve të rëndësishme kulturore, diçka që mund ta mbajnë dhe të reflektojnë mbi të, në krahasim me leximin e mbishkrimeve në Instagram ose grafikave pa shije të Instagramit,” tha Jynnan Ong, anëtare e Baesianz, një kolektiv me bazë në Londër që nxit ndërgjegjësimin kulturor dhe solidaritetin e identiteteve aziatike.
‘Pamfletet, posterat, fletushkat, fletëpalosjet, ngjitëset, i ndihmojnë të rinjtë të ndihen sikur janë pjesë e diçkaje.’
– Jynnan Ong, anëtare e kolektivit Baesianz
“Pamfletet, posterat, fletushkat, fletëpalosjet, ngjitëset, i ndihmoojnë të rinjtë të ndihen sikur janë pjesë e diçkaje. Është një kujtesë se ata ishin atje dhe mbrojtën diçka në të cilën besonin dhe kishin guximin, lirinë dhe energjinë për të thënë diçka me gjithë zemër,” shtoi ajo.
Grupi, i cili organizon ekspozita, shfaqje filmash, mbledhje fondesh solidariteti, emisione radiofonike dhe performanca audiovizive, ka përdorur median analoge për të hedhur dritë mbi gjenocidin në Gaza.
Për të balancuar shtrirjen e platformave online me intimitetin e përvojave analoge, Baesianz ka krijuar fletushka (zines) si fizike ashtu edhe digjitale.
“Ka fuqi në tërheqjen ndaj nivelit lokal dhe në të pasurit diçka të çmuar të përjetuar personalisht,” shtoi bashkëthemeluesja e Baesianz, Sarah Khan.
“Në të njëjtën kohë, çështjet për të cilat po flasim janë jashtëzakonisht të rëndësishme, dhe të menduarit përtej nivelit lokal është thelbësore për të inkurajuar një ndjenjë më të gjerë solidariteti me Palestinën dhe urgjencën e saj.
“Ka fuqi në intimitetin e medias analoge që është pjesë e një hapësire më intime, por ka edhe pyetjen: a ka nevojë kjo të arrijë më tej? Si mund ta bëjmë atë të aksesueshme? A është ky një mesazh për t’u mbajtur në një dhomë, apo për t’u kënduar në rrugë?”
