Close Menu
    Facebook X (Twitter) Instagram
    • Lajme
      • Kosovë
      • Rajon
      • Lindja e Mesme
      • Botë
      • Politikë
      • Kronikë e Zezë
    • OP-ED
      • Analiza
      • Ese
      • Opinione
      • Kolumna
    • SCI-TECH
      • Teknologji
      • Shkencë
    • Biznes
      • Investimi
    • Evente
    • Histori
    • Jetesë
      • Shëndeti
      • Këshilla
      • Ushqyerja
    • Sociale
    • Besimi
      • Edukim
      • Lutje (dua)
      • Qendrime
      • Studime në besim
      • Të ndryshme
      • Tema
    • SPORT
    Facebook X (Twitter) Instagram Pinterest
    Dija Online
    • Lajme
    • Evente
    • OP-ED
    • Të rekomanduara
    Dija Online
    Ju jeni në:Home»SCI-TECH»Teknologji»Pse domatet e kanë humbur shijen e vjetër?!
    Teknologji

    Pse domatet e kanë humbur shijen e vjetër?!

    Dija OnlineBy Dija Online26-08-201505 Mins Read
    Share Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Share
    Facebook Twitter LinkedIn Pinterest Email

    Domateve që shiten nëpër dyqane të mëdha viteve të fundit u ka rënë reputacioni për shkak të pamjes së mirë, por me shije që lë shumë për të dëshiruar. Kjo është për t’u turpëruar, konsideron XiaoZhi Lim nga Genetic Literacy Project. Kjo sepse domatet kanë shumë veti ushqyese dhe shija më e mirë e tyre do të inkurajonte njerëzit që ta konsumonin, veçanërisht fëmijët.

    Shija e domateve është e ndikuar më së shumti nga gjenet e tij. Brendet nuk kanë arritur që të zhvillojnë ekuilibër ndërmjet kualitetit dhe shitjes, por megjithatë tregimi për domaten nuk përfundon këtu.

    Përpjekjet kërkimore në modifikimin gjenetik mund të sjellin përsëri shijen e njëjtë. Një studim i publikuar në maj të këtij viti, tregon se këto përpjekje kanë rezultuar me efekt tek konsumatorët pasi janë ndarë të kënaqur me shijen e domateve të prodhuara gjenetikisht, sesa me ato konvencionale e madje edhe organike.

    Si e kanë humbur reputacionin domatet në dyqane

    Shuarja e shijes së domates filloi rreth 70-vite më parë kur kultivuesit vënë re se disa domate u kthyen në ngjyrë të kuqe nga e gjelbra. Kjo ndodhi për shkak të një mutacioni dhe efekti që prodhoi, ishte zhdukja e shijes së domates së gjelbër. Kultivuesit filluan menjëherë me mbjelljen e farave të këtij lloji dhe rrjedhimisht krijuan domaten komerciale të përsosur vizuelisht që e kemi edhe sot.

    Për shkak të mungesës së njohurive atë kohë, as fermerët e as studiuesit nuk e kanë ditur që domatja e kuqe erdhi në treg me mungesë të një gjeni i cili e rregullon klorofilin. Ann Powell, një studiuese në Universitetin e Kalifornisë dhe grupi i saj, raportuan në vitin 2012 në një artikull shkencor se klorofili i përqendruar në domaten e gjelbër ndikon nivelin e shijes dhe sheqernave në domate. Prandaj kur u hoq klorofili, u zhduken edhe shija dhe sheqernat në këtë perime. Ky mutacion u gjend në 25 domate nga e gjithë bota, që sipas këtyre studiuesve, kishin aromën e njëjtë.

    “Mutacioni që ata përshkruajnë në letrën e tyre, është relevant 100 për qind për të gjitha farat e domateve që shiten sot nëpër botë”, vlerëson Harry Klee, një gjenetist molekular në Universitetin e Floridës, i cili studion kimi dhe gjenetikën e shijes në fruta dhe perime.

    “Ky raport është një ilustrim i mirë i disa problemeve me domaten moderne”, shton ai.

    Raporti insiston se kultivuesit e domateve synojnë të eliminojnë domaten e gjelbër, për të sjellë një domate sa më produktive.

    Si mund të ndihmojë bioteknologjia në kthimin e shijes së domates

    Gjenetika mund të luajë një rol të madh në rivendosjen e shijes së domates dhe disa shkencëtarë tashmë kanë hasur në sukses. Një shembull i tillë është kombinimi i metodave moderne të inxhinierisë gjenetike dhe kultivimit tradicional. Qëllimi i Klee-së është që të fusë tipare të shijes së domates në linjat e prodhimit të domates së supermarketeve, pa e dëmtuar produktivitetin e tyre.

    Pas testimeve të preferencave të njerëzve për nivelin e sheqerit dhe komponentëve të pjesshme të shijes, Klee tashmë ka një ide mjaft të mirë se si mund të duket një domate komerciale me përbërje gjenetike.

    “Kam kuptuar se përafërsisht me pesë gjene kryesore mund të përmirësojmë në mënyrë të konsiderueshme shijen e domates”, thotë Klee, i cili së bashku me ekipin e tij tashmë kanë vendosur tri gjene të cilat kontrollojnë prodhimin e kompozimeve të shijes në domate.

    Hulumtues tjerë kanë synime që të vendosin gjene tjera për ta zgjidhur çështjen e shijes. Hulumtuesit të udhëhequr nga Cathie Martin, një biologe pran Qendrës John Innes në Norwich të Britanisë së Madhe, ka futur një gjen të lules së njohur si Snapdragon, e cila ka ngjyrë të purpurt dhe që mundëson prodhimin e domates me ‘anthocyanins’, një grup antioksidantë që shpie në ngjyrë të kuqe.

    ‘Anthocyanins’ mundëson po ashtu zgjatjen e afatit të domates.

    “Hulumtimi ynë ka identifikuar një objektiv të ri për kultivimin e varieteteve të domateve që janë plotë shije, më tërheqës për konsumatorët dhe me afat më të gjatë të qëndrueshmërisë në raftet e supermarketeve”, deklaron Martin.

    Ka edhe disa përpjekje tjera për të futur gjene në domate që do të mundësonin prodhimin me shije. Një e tillë është domatja e prodhuar me inxhinierinë gjenetike e cila rezulton me shije ‘geraniol’ e cila gjendet tek frutat dhe lulet. Ky dhe shembuj të tjerë janë testuar me konsumatorë të zakonshëm, të cilët kanë preferuar domaten e prodhuar gjenetikisht.

    Rezistenca ndaj domates gjenetike

    Kundërshtimet ndaj domates gjenetike kanë bërë që studiuesit ta kenë të vështirë të hedhin në treg domaten e tyre. Martin kishte planifikuar që të bart domaten e tij nga Britania e Madhe në Kanada, për shkak të pengesave dhe frikës së publikut ndaj inxhinierisë gjenetike në Evropë.

    “Atje ka pikëpamje shumë më pranueshme ndaj inxhinierisë gjenetike dhe ushqimeve të modifikuara gjenetikisht, ndërkaq këtu ka një frikë të panjohur. Unë mendoj se njerëzit në Britani të Madhe e shohin ushqimin e modifikuar gjenetikisht si një teknologji të re që nuk ka kontroll të mjaftueshëm”, deklaron Martin.

    Për shkak të rezistencës publike të inxhinierisë gjenetike, Klee ka në plan shmangien e bioteknologjisë kur eventualisht të prodhojë versionin e tij komercial me shije.

    Emily Willingham komentoi në ‘Forbes’ duke thënë se “shkencëtarët mund të përdorin teknika moderne për të prodhuar domate me shije të ëmbël. Por për shkak të keqinformimit, frikës dhe politikës, ata nuk mund t’i fusin në prodhim së shpejti. Prandaj, teknikat moderne mund të shërbejnë vetëm si udhërrëfyes për ta bërë të qartë se domatja e prodhuar në mënyrë konvencionale, është e njëjtë me domaten e prodhuar me teknikat moderne.

    Hulumtuesit si Klee dhe Martin mund të kenë sukses në prodhimin e një domate komerciale me shije, por me trendet aktuale anti gjenetike, kjo do t’ju marrë kohë të gjatë para se frytet e tyre të arrijnë në supermarkete ushqimore./bujqesia.eu/


    Source: Teknologji

    featured
    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Previous ArticleMakina elektrike që shfrytëzon energjinë diellore për lëvizje
    Next Article Makinat e printuara
    Dija Online

    Related Posts

    E re nga Cursor: kontrollo agjentët AI të kodit direkt nga shfletuesi yt!

    30-06-2025

    Trajnim online falas për prindërit: Si ta mbrojmë fëmijën në botën digjitale?

    27-06-2025

    9 detyra rutinore që ChatGPT i përfundon për disa sekonda dhe ju kursen orë të tëra

    27-06-2025
    Add A Comment
    Leave A Reply Cancel Reply

    You must be logged in to post a comment.

    • Të Fundit
    • Të popullarizuara

    “Sokoli” – droni “Made in Kosova” që synon të rivalizojë Bayraktarin turk

    Haxhiu: Të gatshëm për takime me Osmanin – tërhiqem nëse nuk i siguroj 61 vota

    Dogana e Kosovës ndalon futjen e insekticideve të padeklaruara me origjinë nga Serbia

    Abdixhiku: Do të marrë pjesë në takim me Osmanin sapo të ftohem, presidentja duhet të shprehet për situatën

    Çmenduritë e Qeverisë së Erdoganit

    Çfarë e bën kamatën kaq mëkat të madh?

    SISTEMI BANKAR ISLAM, FITIMPRURËS PËR TË GJITHË

    A lejohet eksperimenti me kafshë, sikurse minjtë?

    OP-ED

    NATO po i shmanget një bisede të vështirë

    ChatGPT po ua helmon trurin…

    Rilindja materiale e umetit musliman nuk do të vijë nga ëndërrimtarët apo vetëm nga të devotshmit – ajo do të udhëhiqet nga realistët

    • Besimi

    Përfundon Haxhi: grupi i fundit i haxhinjve të Kosovës kthehet në atdhe

    Historia dhe kontribuimet e muslimaneve te Azis lindore ne islam

    Si të bëhemi lexues të rregullt të librave?

    Vështrim Propozimit të BE-së për normalizim

    Reklamoni në Dija Online
    NËSE JENI SOCIAL, NA NDIQNI
    • Facebook
    • YouTube
    • TikTok
    • WhatsApp
    • Twitter
    • Instagram
    Të zgjedhura nga redaksia

    Trajnim online falas për prindërit: Si ta mbrojmë fëmijën në botën digjitale?

    27-06-20252 Mins Read

    NATO po i shmanget një bisede të vështirë

    26-06-20258 Mins Read

    ChatGPT po ua helmon trurin…

    26-06-20257 Mins Read
    Reklamoni në Dija Online
    Më të popullarizuarat

    Forexi “islam” dhe vendimi i Ligjit islam mbi të

    5 Mins Read

    Shitblerja online e ndaluar apo lejuar!? 

    2 Mins Read

    Kujdes me hixhamën (terapia e kupave); llojet, kushtet e hixhames dhe ndalesat, udhëzimet e nevojshme, dobitë e hixhames

    12 Mins Read
    Të zgjedhura nga redaksia

    Trajnim online falas për prindërit: Si ta mbrojmë fëmijën në botën digjitale?

    NATO po i shmanget një bisede të vështirë

    ChatGPT po ua helmon trurin…

    Abonohuni

    Merrni lajmet, analizat, temat sociale, politike dhe ekonomike më të fundit nga DijaOnline

    © 2025 Dijaonline. Designed by Ars of Arts.
    • Ballina
    • Politika e privatësisë
    • Rreth nesh
    • Kontakti

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.