Nga ekonomia e pushtimit në ekonominë e gjenocidit: RAPORTI I PLOTË i Raportueses Speciale për situatën e të drejtave të njeriut në territoret palestineze të pushtuara që nga viti 1967, Francesca Albanese

Version i avancuar i redaktuar

* Fusnotat dhe referencat janë larguar nga përkthimi për ta lehtësuar leximin për lexuesin shqiptar, ndërsa në fund të këtij artikulli është edhe dokumenti origjinal të cilit mund t’i referoheni për referencat.

A/HRC/59/23

Shpërndarja: E përgjithshme
30 qershor 2025

Origjinali: Anglisht

Këshilli i të Drejtave të Njeriut
Sesioni i pesëdhjetë e nëntë
16 qershor – 11 korrik 2025
Pika 7 e agjendës

Situata e të drejtave të njeriut në Palestinë dhe territoret e tjera të pushtuara arabe

Nga ekonomia e pushtimit në ekonominë e gjenocidit

Raport i Raportueses Speciale për situatën e të drejtave të njeriut në territoret palestineze të pushtuara që nga viti 1967, Francesca Albanese

Përmbledhje

Në këtë raport, Raportuesja Speciale për situatën e të drejtave të njeriut në territoret palestineze të pushtuara që nga viti 1967 heton makinerinë korporative që mbështet projektin izraelit kolonial-kolonizues të zhvendosjes dhe zëvendësimit të palestinezëve në territorin e pushtuar. Ndërsa liderët politikë dhe qeveritë shmangen nga detyrimet e tyre, shumë entitete korporative kanë përfituar nga ekonomia izraelite e pushtimit të paligjshëm, aparteidit dhe tani gjenocidit. Bashkëfajësia e ekspozuar nga raporti është vetëm maja e ajsbergut; dhënia fund e saj nuk do të ndodhë pa u mbajtur përgjegjës sektori privat, përfshirë drejtuesit e tij. E drejta ndërkombëtare njeh shkallë të ndryshme përgjegjësie – secila kërkon shqyrtim dhe llogaridhënie, veçanërisht në këtë rast, ku vetëvendosja dhe vetë ekzistenca e një populli janë në rrezik. Ky është një hap i domosdoshëm për t’i dhënë fund gjenocidit dhe për të çmontuar sistemin global që e ka lejuar atë.

I. Hyrje

1. Përpjekjet koloniale dhe gjenocidet e lidhura me to historikisht janë nxitur dhe mundësuar nga sektori korporativ. Interesat tregtare kanë kontribuar në shpronësimin e popujve autoktonë nga tokat e tyre, një mënyrë dominimi e njohur si “kapitalizmi kolonial racor”. E njëjta gjë vlen edhe për kolonizimin izraelit të tokave palestineze, zgjerimin e tij në territorin e pushtuar palestinez dhe institucionalizimin e tij si një regjim i aparteidit kolonial-kolonizues. Pas mohimit të vetëvendosjes palestineze për dekada, Izraeli tani po rrezikon vetë ekzistencën e popullit palestinez në Palestinë.

2. Roli i entiteteve korporative në mbështetjen e pushtimit të paligjshëm izraelit dhe fushatës së tij të vazhdueshme gjenocidale në Gaza është subjekti i këtij raporti investigativ, i cili përqendrohet në mënyrën se si interesat korporative mbështesin logjikën e dyfishtë kolonial-kolonizuese izraelite të zhvendosjes dhe zëvendësimit, që synon shpronësimin dhe fshirjen e palestinezëve nga tokat e tyre. Raportuesja Speciale diskuton entitetet korporative në sektorë të ndryshëm: prodhuesit e armëve, firmat teknologjike, kompanitë e ndërtimit, industritë nxjerrëse dhe të shërbimeve, bankat, fondet e pensioneve, siguruesit, universitetet dhe organizatat bamirëse. Këto entitete mundësojnë mohimin e vetëvendosjes dhe shkelje të tjera strukturore në territorin e pushtuar palestinez, përfshirë pushtimin, aneksimin dhe krimet e aparteidit dhe gjenocidit, si dhe një listë të gjatë krimesh ndihmëse dhe shkeljesh të të drejtave të njeriut, nga diskriminimi, shkatërrimi i pajustifikuar, zhvendosja e detyruar dhe plaçkitja deri te vrasjet pa gjyq dhe uria.

3. Sikur të ishte ndërmarrë kujdesi i duhur për të drejtat e njeriut, entitetet korporative do të ishin tërhequr prej kohësh nga pushtimi izraelit. Në vend të kësaj, pas tetorit 2023, aktorët korporativë kanë kontribuar në përshpejtimin e procesit të zhvendosjes-zëvendësimit përmes fushatës ushtarake që ka shkatërruar Gazën dhe ka zhvendosur numrin më të madh të palestinezëve në Bregun Perëndimor që nga viti 1967.

4. Ndërsa është e pamundur të kapet plotësisht shkalla dhe shtrirja e dekadave të bashkëpunimit korporativ në shfrytëzimin e territorit të pushtuar palestinez, ky raport ekspozon integrimin e ekonomive të pushtimit kolonial-kolonizues dhe gjenocidit. Në të, Raportuesja Speciale bën thirrje për llogoridhënie për entitetet korporative dhe drejtuesit e tyre si në nivel kombëtar ashtu edhe në atë ndërkombëtar: përpjekjet tregtare që mundësojnë dhe përfitojnë nga zhdukja e jetëve të njerëzve të pafajshëm duhet të ndalen. Entitetet korporative duhet të refuzojnë të jenë bashkëfajtore në shkeljet e të drejtave të njeriut dhe krimet ndërkombëtare ose të mbahen përgjegjëse.

II. Metodologjia

1. “Entitetet korporative” në këtë raport i referohen ndërmarrjeve të biznesit, korporatave shumëkombëshe, entiteteve me dhe pa qëllim fitimi, qofshin ato private, publike apo shtetërore. Përgjegjësia korporative zbatohet pavarësisht nga madhësia, sektori, konteksti operacional, pronësia dhe struktura e entitetit.

2. Në raport, Raportuesja Speciale bazohet në një literaturë të gjerë, veçanërisht nga shoqëria civile dhe nga Grupi i Punës për çështjen e të drejtave të njeriut dhe korporatave transnacionale dhe ndërmarrjeve të tjera të biznesit, mbi mënyrën se si Izraeli ka krijuar dhe mbajtur ekonominë e tij përmes pushtimit, dhe një ekonomi robëruese për palestinezët.

3. Raportuesja Speciale gjithashtu bazohet dhe e vendos brenda matricës më të gjerë të pushtimit të paligjshshëm izraelit, bazën e të dhënave të krijuar nga Zyra e Komisionerit të Lartë të Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut (OHCHR) në përputhje me rezolutat 31/36 dhe 53/25 të Këshillit të të Drejtave të Njeriut. Baza e të dhënave e OHCHR liston vetëm ndërmarrjet e biznesit që kanë “mundësuar, lehtësuar dhe përfituar drejtpërdrejt dhe tërthorazi nga ndërtimi dhe rritja e vendbanimeve”.

4. Raportuesja Speciale zhvilloi një bazë të dhënash me afërsisht 1,000 entitete korporative nga numri i paprecedentë i dorëzimeve të marra – më shumë se 200 – pas thirrjes së saj për kontribute gjatë përgatitjes së hetimit. Kjo ndihmoi në hartimin e mënyrës se si entitetet korporative në mbarë botën janë përfshirë në shkelje të të drejtave të njeriut dhe krime ndërkombëtare në territorin e pushtuar palestinez. Mbi 45 entitete të përmendura në raport janë informuar siç duhet për faktet që e çuan Raportuesen Speciale të formulonte një seri akuzash: 15 u përgjigjën. Rrjeti kompleks i strukturave korporative – dhe lidhjet shpesh të fshehura midis kompanive mëmë dhe filialeve, ekskluziviteteve, ndërmarrjeve të përbashkëta, licencave etj. – përfshin shumë më tepër. Hetimi prapa këtij raporti tregon përpjekjet që korporatat do të bëjnë për të fshehur bashkëfajësinë e tyre.

5. Raporti plotësohet nga aneksi i bashkëngjitur, i cili ofron një përmbledhje të kuadrit ligjor përkatës.

III. Konteksti Ligjor

1. Ligji që rregullon përgjegjësinë korporative ka rrënjë të thella në marrëdhënien historike midis shpronësimit të dhunshëm dhe pushtetit privat, dhe trashëgiminë e bashkëpunimit korporativ me kolonializmin e kolonëve dhe segregacionin racor.

2. Kompanitë e hershme me statut, të cilave iu dhanë fuqi të gjera shtetërore, gradualisht evoluan në korporata private me “përgjegjësi të kufizuar” ndërsa tregtia ndërkoloniale u bë jetike për ekonomitë evropiane. Fuqitë koloniale vazhduan të mbështeteshin në këto marrëdhënie për të kontraktuar, fshehur dhe shmangur llogoridhënien për shpronësimin dhe skllavërimin e Popujve Autoktonë dhe përvetësimin e burimeve të tyre. Korporatat jo vetëm që kanë trashëguar përfitimet e këtij veli ligjor të ndarjes, por kanë dalë edhe si formësuese të së drejtës ndërkombëtare.

3. Sot, disa konglomerate korporative tejkalojnë produktin e brendshëm bruto (PBB) të shteteve të tëra sovrane. Ndonjëherë duke ushtruar më shumë fuqi – politike, ekonomike dhe diskursive – se vetë Shtetet, korporatat gëzojnë njohje në rritje si mbajtëse të të drejtave, me detyrime përkatëse ende të pamjaftueshme. Asimetria e fuqisë së pamasë pa llogaridhënie të mjaftueshme të gjykueshme ekspozon një boshllëk themelor të qeverisjes globale.

4. Korporatat dhe shtetet e tyre të origjinës – kryesisht shtete të minoritetit global – vazhdojnë të shfrytëzojnë pabarazitë strukturore të rrënjosura në shpronësimin kolonial. Ndërkohë, sistemet rregullatore më të dobëta në shtetet e dikurshme të kolonizuara, dhe imperativat e zhvillimit dhe investimeve, bëjnë që korporatat shpesh t’i shmangen llogaridhënies.

5. Megjithatë, ekzistojnë precedentë të rëndësishëm. Gjyqet e industrialistëve pas Holokaustit, siç është gjyqi i I.G. Farben, hodhën themelet për njohjen e përgjegjësisë penale ndërkombëtare të drejtuesve të korporatave për pjesëmarrje në krime ndërkombëtare. Duke trajtuar bashkëfajësinë korporative në aparteid, Komisioni i së Vërtetës dhe Pajtimit i Afrikës së Jugut ndihmoi në formësimin e përgjegjësisë korporative për shkeljet e të drejtave të njeriut. Paditë në rritje në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar sinjalizojnë një trend në rritje drejt llogaridhënies korporative.

6. Rasti i Palestinës teston më tej standardet ndërkombëtare.

7. Sot, Parimet Udhëzuese për Biznesin dhe të Drejtat e Njeriut përcaktojnë kuadrin normativ për pajtueshmërinë e Shteteve dhe entiteteve korporative me të drejtën ndërkombëtare. Shtetet kanë detyrimin parësor për të parandaluar, hetuar, ndëshkuar dhe korrigjuar abuzimet e të drejtave të njeriut nga palët e treta, dhe mund të shkelin detyrimet e tyre nëse nuk e bëjnë këtë. Parimet Udhëzuese kristalizojnë standardet e të drejtave të njeriut të zbatueshme për sjelljen korporative që aplikohen pavarësisht nëse Shtetet i mbështesin detyrimet e tyre parësore. E drejta ndërkombëtare humanitare dhe penale gjithashtu u japin detyrime dhe përgjegjësi specifike aktorëve privatë, me juridiksionet kombëtare kryesisht përgjegjëse për zbatimin.

8. Parimet Udhëzuese vendosin një vazhdimësi përgjegjësish, në varësi të faktit nëse entitetet korporative shkaktojnë, kontribuojnë ose janë të lidhura drejtpërdrejt me ndikime negative në të drejtat e njeriut. Në konflikte, bizneset duhet të respektojnë një kujdes të shtuar për të drejtat e njeriut për të identifikuar shqetësimet dhe për të rregulluar sjelljen e tyre. Përgjegjësia e entiteteve korporative do të përcaktohet nga veprimet e tyre dhe nga ndikimi në të drejtat e njeriut: kujdesi i duhur nuk mjafton për të liruar korporatat nga përgjegjësia. Së paku, entitetet korporative të lidhura drejtpërdrejt me ndikime në të drejtat e njeriut duhet të ushtrojnë ndikim ose të konsiderojnë përfundimin e aktiviteteve ose marrëdhënieve të tyre. Dështimi për të vepruar në përputhje me rrethanat mund të shkaktojë përgjegjësi. Kur shkeljet përbëjnë krime, drejtuesit e korporatave dhe, gjithnjë e më shumë, vetë entitetet, mund të mbahen përgjegjës për dijeninë e tyre dhe kontributet materiale në krime.

9. Në territorin e pushtuar palestinez, duke u bazuar në dekada të shkeljeve dhe krimeve të dokumentuara të të drejtave të njeriut, zhvillimet e fundit gjyqësore nuk lënë asnjë dyshim se angazhimi korporativ me çdo komponent të pushtimit është i lidhur me shkelje të normave jus cogens dhe krimeve ndërkombëtare (shih aneksin). Duke cituar segregacionin racor dhe aparteidin, shkeljet e së drejtës për vetëvendosje dhe ndalimin e përdorimit të forcës, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë afirmoi pa mëdyshje paligjshmërinë e pranisë së Izraelit, duke përfshirë praninë e tij ushtarake, kolonitë dhe infrastrukturën dhe kontrollin e burimeve. Për më tepër, mizoritë e kryera që nga tetori 2023 nxitën procedura për gjenocid para Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, dhe për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit para Gjykatës Penale Ndërkombëtare. Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë ka urdhëruar Izraelin të ndalojë krijimin e kushteve shkatërruese për jetën, dhe së fundmi u ka kujtuar Shteteve detyrimet e tyre ndërkombëtare për të shmangur transferimin e armëve që mund të përdoren për të shkelur konventat ndërkombëtare.

10. Këto vendime vendosin mbi entitetet korporative një përgjegjësi prima facie për të mos u angazhuar dhe/ose për t’u tërhequr plotësisht dhe pa kushte nga çdo marrëdhënie e lidhur, dhe për të siguruar që çdo angazhim me palestinezët të mundësojë vetëvendosjen e tyre.

11. Aty ku entitetet korporative vazhdojnë aktivitetet dhe marrëdhëniet e tyre me Izraelin – me ekonominë e tij, sektorin ushtarak dhe privat e publik të lidhur me territorin e pushtuar palestinez – ato mund të gjenden se kanë kontribuar me dije në:
    (a) Shkeljen e së drejtës palestineze për vetëvendosje;
    (b) Aneksimin e territorit palestinez, mbajtjen e një pushtimi të paligjshëm dhe rrjedhimisht krimin e agresionit dhe shkeljet e lidhura me të drejtat e njeriut;
    (c) Krimet e aparteidit dhe gjenocidit;
    (d) Krime të tjera ndihmëse dhe shkelje.

12. Si ligjet penale ashtu edhe ato civile në juridiksione të ndryshme mund të thirren për të mbajtur përgjegjës entitetet korporative ose drejtuesit e tyre për shkelje të të drejtave të njeriut dhe/ose krime sipas të drejtës ndërkombëtare.

IV. Nga ekonomia e pushtimit kolonial-kolonizues në ekonominë e gjenocidit

1. Kolonializmi i kolonëve përfshin nxjerrjen dhe përfitimin nga toka dhe kolonizimin e saj, përmes dëbimit të pronarëve të saj. Në Palestinë, historikisht, kompanitë kanë nxitur dhe mundësuar procesin e zhvendosjes dhe zëvendësimit të popullsisë arabe, proces themelor për logjikën e fshirjes kolonial-kolonizuese. Fondi Kombëtar Hebre, një entitet korporativ për blerjen e tokës i themeluar në vitin 1901, ndihmoi në planifikimin dhe kryerjen e largimit gradual të arabëve palestinezë, i cili u intensifikua me Nakba-n dhe ka vazhduar që atëherë.

2. Gjithnjë e më shumë i ndihmuar nga entitetet korporative, Izraeli ka ndjekur shpronësimin dhe zhvendosjen palestineze, veçanërisht pas vitit 1967. Sektori korporativ ka kontribuar materialisht në këtë përpjekje duke i ofruar Izraelit armët dhe makineritë e nevojshme për të shkatërruar shtëpitë, shkollat, spitalet, vendet e kohës së lirë dhe adhurimit, mjetet e jetesës dhe asetet prodhuese, si ullishtet dhe pemishtet, për të ndarë dhe kontrolluar komunitetet dhe për të kufizuar aksesin në burimet natyrore. Duke ndihmuar në militarizimin dhe nxitjen e pranisë së paligjshme izraelite në territorin e pushtuar palestinez, sektori korporativ ka kontribuar në krijimin e kushteve për spastrimin etnik palestinez.

3. Entitetet korporative kanë luajtur një rol kyç në mbytjen e ekonomisë palestineze, duke mbështetur zgjerimin izraelit në tokat e pushtuara ndërsa lehtësonin zëvendësimin e palestinezëve. Kufizimet drakoniane në tregti dhe investime, mbjelljen e pemëve, peshkimin dhe ujin për kolonitë – kanë dobësuar bujqësinë dhe industrinë, dhe e kanë kthyer territorin e pushtuar palestinez në një treg robërues; kompanitë kanë përfituar duke shfrytëzuar punën dhe burimet palestineze, duke degraduar dhe devijuar burimet natyrore, duke ndërtuar dhe furnizuar me energji kolonitë dhe duke shitur dhe tregtuar mallra dhe shërbime të derivuara në Izrael, territorin e pushtuar palestinez dhe globalisht. Marrëveshja e Përkohshme Izraelito-Palestineze për Bregun Perëndimor dhe Rripin e Gazës (Marrëveshjet e Oslos II) e përforcoi këtë shfrytëzim, duke institucionalizuar de facto monopolin e Izraelit mbi 61 për qind të Bregut Perëndimor të pasur me burime (Zona C). Izraeli përfiton nga ky shfrytëzim, ndërsa i kushton ekonomisë palestineze të paktën 35 për qind të PBB-së së saj.

4. Institucionet financiare dhe akademike kanë mundësuar gjithashtu kushtet për zhvendosjen dhe zëvendësimin palestinez. Bankat, firmat e menaxhimit të aseteve, fondet e pensioneve dhe siguruesit kanë kanalizuar financa në pushtimin e paligjshëm. Universitetet – qendra të rritjes intelektuale dhe pushtetit – kanë mbështetur ideologjinë politike që mbështet kolonizimin e tokës palestineze, kanë zhvilluar armatime dhe kanë anashkaluar apo edhe mbështetur dhunën sistemike, ndërsa bashkëpunimet globale kërkimore kanë fshehur fshirjen palestineze pas një veli neutraliteti akademik.

5. Pas tetorit 2023, sistemet e vjetra të kontrollit, shfrytëzimit dhe shpronësimit u shndërruan në infrastruktura ekonomike, teknologjike dhe politike të mobilizuara për të shkaktuar dhunë masive dhe shkatërrim të pamasë. Entitetet që më parë mundësonin dhe përfitonin nga eliminimi dhe fshirja palestineze brenda ekonomisë së pushtimit, në vend që të tërhiqeshin, tani janë të përfshira në ekonominë e gjenocidit.

6. Seksionet e mëposhtme ilustrojnë se si tetë sektorë kyç, që veprojnë veçmas dhe në mënyrë të ndërvarur përmes shtyllave kryesore të ekonomisë kolonial-kolonizuese të zhvendosjes dhe zëvendësimit, janë përshtatur me praktikat e saj gjenocidale.

A. Shpërngulja

1. Pas tetorit 2023, armët dhe teknologjitë ushtarake të përdorura për të avancuar dëbimin palestinez janë bërë mjete për vrasje masive dhe shkatërrim, duke e bërë Gazën dhe pjesë të Bregut Perëndimor të pabanueshme. Teknologjitë e mbikëqyrjes dhe burgosjes, të përdorura zakonisht për të zbatuar segregacionin/aparteidin, kanë evoluar në mjete për shënjestrimin pa dallim të popullsisë palestineze. Makineritë e rënda të përdorura më parë për prishjen e shtëpive, shkatërrimin e infrastrukturës dhe sekuestrimin e burimeve në Bregun Perëndimor janë ripërdorur për të zhdukur peizazhin urban të Gazës, duke penguar popullsitë e zhvendosura të kthehen dhe të rikonstituohen si një komunitet.

Sektori ushtarak: biznesi i eliminimit

1. Dhuna e militarizuar krijoi Shtetin e Izraelit dhe mbetet motori i projektit të tij kolonial-kolonizues. Prodhuesit izraelitë dhe ndërkombëtarë të armëve kanë zhvilluar sisteme gjithnjë e më efektive për të dëbuar palestinezët nga toka e tyre. Duke bashkëpunuar dhe konkurruar, ata kanë përsosur teknologjitë që i mundësojnë Izraelit të intensifikojë shtypjen, represionin dhe shkatërrimin.

2. Pushtimi i zgjatur dhe fushatat e përsëritura ushtarake kanë ofruar terrene testimi për aftësi ushtarake të teknologjisë së fundit: platforma të mbrojtjes ajrore, dronë, mjete shënjestrimi të fuqizuara nga inteligjenca artificiale dhe madje edhe programin F-35 të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Këto teknologji më pas tregtohen si “të provuara në betejë”.

3. Kompleksi ushtarako-industrial është bërë shtylla kurrizore ekonomike e Shtetit. Midis viteve 2020 dhe 2024, Izraeli ishte eksportuesi i tetë më i madh i armëve në botë. Dy kompanitë më të shquara izraelite të armëve – Elbit Systems, e themeluar si një partneritet publiko-privat dhe më vonë e privatizuar, dhe Israel Aerospace Industries në pronësi shtetërore – janë ndër 50 prodhuesit më të mëdhenj të armëve globalisht. Që nga viti 2023, Elbit Systems ka bashkëpunuar ngushtë në operacionet ushtarake izraelite, duke integruar stafin kyç në Ministrinë e Mbrojtjes, dhe iu dha Çmimi i Mbrojtjes së Izraelit 2024. Elbit Systems dhe Israel Aerospace Industries ofrojnë një furnizim të rëndësishëm të brendshëm të armatimit, dhe përforcojnë aleancat ushtarake izraelite përmes eksporteve të armëve dhe zhvillimit të përbashkët të teknologjisë ushtarake.

4. Partneritetet ndërkombëtare që ofrojnë armatim dhe mbështetje teknike kanë rritur kapacitetin izraelit për të përjetësuar aparteidin dhe, së fundmi, për të mbështetur sulmin e tij në Gaza. Izraeli përfiton nga programi më i madh i prokurimit të mbrojtjes ndonjëherë – për avionin luftarak F-35, i udhëhequr nga Lockheed Martin me bazë në Shtetet e Bashkuara, së bashku me të paktën 1,650 kompani të tjera, përfshirë prodhuesin italian Leonardo S.p.A, dhe tetë Shtete. Komponentët dhe pjesët e ndërtuara globalisht kontribuojnë në flotën izraelite të F-35, të cilën Izraeli e personalizon dhe e mirëmban në partneritet me Lockheed Martin dhe kompanitë vendase. Izraeli ishte i pari që fluturoi me F-35 në luftime, në 2018, dhe që e përdori atë në “modalitetin bishë” (beast mode), në 2025. Avionët luftarakë F-35 dhe F-16 të Lockheed Martin, kyç për forcën ajrore izraelite, kanë kapacitet të konsiderueshëm mbajtës dhe zjarri, duke përfshirë municionin e sulmit të drejtpërdrejtë të përbashkët (JDAM) GBU-31 dhe bombat e padrejtuara MK-84 2000-pound; një F-35 mund të mbajë mbi 18,000 paund bomba. Pas tetorit 2023, F-35 dhe F-16 kanë qenë integrale në pajisjen e Izraelit me fuqinë ajrore të paprecedentë për të hedhur rreth 85,000 ton bomba, shumica e të cilave të padrejtuara, për të vrarë dhe plagosur më shumë se 179,411 palestinezë dhe për të shkatërruar Gazën.

5. Dronët, heksakopterët dhe kuadkopterët kanë qenë gjithashtu makina vrasëse të kudondodhura në qiejt e Gazës. Dronët, kryesisht të zhvilluar dhe furnizuar nga Elbit Systems dhe Israel Aerospace Industries, kanë fluturuar prej kohësh përkrah avionëve luftarakë, duke mbikëqyrur palestinezët dhe duke ofruar inteligjencë për shënjestrim. Në dy dekadat e fundit, me mbështetjen e këtyre kompanive dhe bashkëpunime me institucione si Instituti i Teknologjisë i Masaçusetsit, dronët e përdorur nga Izraeli fituan sisteme armësh të automatizuara dhe aftësinë për të fluturuar në formacion tufë.

6. Për të furnizuar Izraelin me këto armë dhe për të lehtësuar transaksionet e eksportit dhe importit të armëve, prodhuesit varen nga një rrjet ndërmjetësish, përfshirë firmat ligjore, audituese dhe konsulente, si dhe tregtarët e armëve, agjentët dhe ndërmjetësit. Furnizuesit si korporata japoneze FANUC ofrojnë makineri robotike për linjat e prodhimit të armëve, përfshirë ato për Israel Aerospace Industries, Elbit Systems dhe Lockheed Martin. Kompanitë e transportit si danezja A.P. Moller – Maersk A/S transportojnë komponenta, pjesë, armë dhe lëndë të para, duke mbështetur një fluks të qëndrueshëm të pajisjeve ushtarake të furnizuara nga Shtetet e Bashkuara pas tetorit 2023.

7. Për kompanitë izraelite si Elbit Systems dhe Israel Aerospace Industries, gjenocidi i vazhdueshëm ka qenë një sipërmarrje fitimprurëse. Rritja prej 65 për qind e shpenzimeve ushtarake izraelite nga 2023 në 2024 – që arrin në 46.5 miliardë dollarë, një nga më të lartat për frymë në botë – gjeneroi një rritje të ndjeshme në fitimet e tyre vjetore. Kompanitë e huaja të armëve, veçanërisht prodhuesit e municioneve dhe artilerisë, gjithashtu përfitojnë.

Mbikëqyrja dhe burgosja: ana e errët e “kombit start-up”

1. Represioni i palestinezëve është bërë gjithnjë e më i automatizuar, me kompani teknologjike që ofrojnë infrastrukturë me përdorim të dyfishtë për të integruar mbledhjen masive të të dhënave dhe mbikëqyrjen, ndërsa përfitojnë nga terreni unik i testimit për teknologjinë ushtarake të ofruar nga territori i pushtuar palestinez. I nxitur nga gjigantët teknologjikë të Shteteve të Bashkuara që themelojnë filiale dhe qendra kërkimi e zhvillimi në Izrael, pretendimet e Izraelit për nevoja sigurie kanë nxitur zhvillime të pashembullta në shërbimet e burgosjes dhe mbikëqyrjes, nga rrjetet e kamerave (CCTV), mbikëqyrja biometrike, rrjetet e avancuara të pikave të kontrollit, “muret inteligjente” dhe mbikëqyrja me dronë deri te cloud computing, inteligjenca artificiale dhe analitika e të dhënave që mbështesin personelin ushtarak në terren.

2. Firmat teknologjike izraelite shpesh rriten nga infrastruktura dhe strategjia ushtarake, siç bëri NSO Group, i themeluar nga ish-anëtarë të Njësisë 8200. Spyware-i i tij Pegasus, i dizajnuar për mbikëqyrje të fshehtë të smartfonëve, është përdorur kundër aktivistëve palestinezë dhe është licencuar globalisht për të shënjestruar liderë, gazetarë dhe mbrojtës të të drejtave të njeriut. E eksportuar nën Ligjin për Kontrollin e Eksportit të Mbrojtjes, teknologjia e mbikëqyrjes e NSO Group mundëson “diplomacinë e spyware-it” duke përforcuar pandëshkueshmërinë e Shtetit.

3. IBM ka operuar në Izrael që nga viti 1972, duke trajnuar personelin ushtarak dhe të inteligjencës – veçanërisht nga Njësia 8200 – për skenën e sektorit teknologjik dhe start-up. Që nga viti 2019, IBM Israel ka operuar dhe përmirësuar bazën qendrore të të dhënave të Autoritetit të Popullsisë dhe Emigracionit, duke mundësuar mbledhjen, ruajtjen dhe përdorimin qeveritar të të dhënave biometrike për palestinezët, dhe duke mbështetur regjimin diskriminues të lejeve të Izraelit. Para IBM, Hewlett Packard Enterprises (HPE) mirëmbante bazën e të dhënave dhe filiali i saj izraelit ende ofron serverë. Hewlett Packard (HP) ka mundësuar prej kohësh sistemet e aparteidit të Izraelit, duke furnizuar teknologji për Koordinimin e Veprimtarive Qeveritare në Territore (COGAT), shërbimin e burgjeve dhe policinë. Që nga ndarja e kompanisë në 2015 në Hewlett Packard Enterprises dhe HP Inc., strukturat e errëta të biznesit kanë fshehur rolet e shtatë filialeve të tyre të mbetura izraelite.

4. Microsoft ka qenë aktiv në Izrael që nga viti 1991, duke zhvilluar qendrën e tij më të madhe jashtë Shteteve të Bashkuara. Teknologjitë e tij janë të ngulitura në shërbimin e burgjeve, policinë, universitetet dhe shkollat – përfshirë ato në koloni. Microsoft ka integruar sistemet e tij dhe teknologjinë civile në ushtrinë izraelite që nga viti 2003, ndërsa ka blerë start-up izraelite të sigurisë kibernetike dhe mbikëqyrjes.

5. Ndërsa sistemet e aparteidit, ushtarake dhe të kontrollit të popullsisë së Izraelit gjenerojnë vëllime në rritje të të dhënave, mbështetja e tij në ruajtjen në Cloud dhe Cloud Computing është rritur. Në 2021, Izraeli i dha Alphabet Inc. (Google) dhe Amazon.com, Inc. një kontratë prej 1.2 miliardë dollarësh (Projekti Nimbus) – kryesisht i financuar përmes shpenzimeve të Ministrisë së Mbrojtjes – për të ofruar infrastrukturë themelore teknologjike.

6. Microsoft, Alphabet dhe Amazon i japin Izraelit akses pothuajse në nivel qeveritar në teknologjitë e tyre të resë kompjuterike dhe inteligjencës artificiale, duke rritur kapacitetet e përpunimit të të dhënave, vendimmarrjes, mbikëqyrjes dhe analizës. Në tetor 2023, kur reja kompjuterike e brendshme ushtarake izraelite u mbingarkua, Microsoft, me platformën e tij Azure, dhe konsorciumi i Projektit Nimbus ndërhynë me infrastrukturë kritike të resë kompjuterike dhe inteligjencës artificiale. Serverët e tyre të vendosur në Izrael sigurojnë sovranitetin e të dhënave dhe një mburojë nga llogoridhënia, nën kontrata të favorshme që ofrojnë kufizime minimale ose mbikëqyrje. Në korrik 2024, një kolonel izraelit e përshkroi teknologjinë e resë kompjuterike si një armë në çdo kuptim të fjalës, duke cituar këto kompani.

7. Ushtria izraelite ka zhvilluar sisteme të inteligjencës artificiale, si “Lavender”, “Gospel” dhe “Where’s Daddy?” për të përpunuar të dhëna dhe për të gjeneruar lista shënjestrash, duke riformuar luftën moderne dhe duke ilustruar natyrën me përdorim të dyfishtë të inteligjencës artificiale. Palantir Technologies Inc., bashkëpunimi teknologjik i së cilës me Izraelin daton shumë më herët se tetori 2023, zgjeroi mbështetjen e saj për ushtrinë izraelite pas tetorit 2023. Ka fakte të arsyeshme për të besuar se Palantir ka ofruar teknologji automatike parashikuese policore, infrastrukturë thelbësore mbrojtjeje për ndërtimin dhe vendosjen e shpejtë dhe të shkallëzuar të softuerit ushtarak, dhe Platformën e saj të Inteligjencës Artificiale, e cila lejon integrimin e të dhënave të fushëbetejës në kohë reale për vendimmarrje të automatizuar. Në janar 2024, Palantir njoftoi një partneritet të ri strategjik me Izraelin dhe mbajti një mbledhje bordi në Tel Aviv “në solidaritet”; në prill 2025, Shefi Ekzekutiv i Palantir iu përgjigj akuzave se Palantir kishte vrarë palestinezë në Gaza duke thënë, “kryesisht terroristë, kjo është e vërtetë”. Të dy incidentet janë tregues të dijenisë dhe qëllimit në nivel ekzekutiv në lidhje me përdorimin e paligjshëm të forcës nga Izraeli, dhe dështimin për të parandaluar akte të tilla ose për të tërhequr përfshirjen.

8. Izraeli si “komb start-up”, i nxitur nga siguria globale pas 11 shtatorit, mori një hov të konsiderueshëm përmes gjenocidit. Ai u rendit i pari globalisht për numrin e start-up-eve për frymë, me një rritje prej 143 për qind në start-up-et e teknologjisë ushtarake në 2024, dhe me teknologjinë që përbën 64 për qind të eksporteve izraelite gjatë gjenocidit.

Maskimi civil: makineri e rëndë në shërbim të shkatërrimit kolonial-kolonizues

1. Teknologjitë civile kanë shërbyer prej kohësh si mjete me përdorim të dyfishtë të pushtimit kolonial-kolonizues. Operacionet ushtarake izraelite mbështeten shumë në pajisjet nga prodhuesit kryesorë globalë për të “çtokëzuar” palestinezët nga toka e tyre, duke prishur shtëpi, ndërtesa publike, duke shkatërruar toka bujqësore, rrugë dhe infrastrukturë tjetër jetike. Që nga tetori i 2023, kjo makineri ka qenë integrale në dëmtimin dhe shkatërrimin e 70 për qind të strukturave dhe 81 për qind të tokës bujqësore në Gaza.

2. Për dekada, Caterpillar Inc. i ka ofruar Izraelit pajisje të përdorura për të prishur shtëpitë dhe infrastrukturën palestineze, si përmes programit të Financimit Ushtarak të Huaj të Shteteve të Bashkuara ashtu edhe përmes një licencuesi ekskluziv të rekuizuar nga ligji izraelit në ushtri. Në partneritet me kompani si Israel Aerospace Industries, Elbit Systems dhe RADA Electronic Industries në pronësi të Leonardo DRS, Inc., Izraeli ka evoluar buldozerin D9 të Caterpillar në një armë kryesore të automatizuar dhe me komandë në distancë të ushtrisë, të dislokuar në pothuajse çdo aktivitet ushtarak që nga viti 2000, duke pastruar linjat e inkursionit, duke “neutralizuar” territorin dhe duke vrarë palestinezë. Që nga tetori 2023, pajisjet e Caterpillar janë dokumentuar të jenë përdorur për të kryer prishje masive – përfshirë shtëpi, xhami dhe infrastrukturë jetësore – për të sulmuar spitale dhe për të varrosur palestinezë të plagosur për së gjalli. Në vitin 2025, Caterpillar siguroi një kontratë të mëtejshme multi-milionëshe me Izraelin.

3. Koreania HD Hyundai dhe filiali i saj në pronësi të pjesshme, Doosan, së bashku me grupin suedez Volvo dhe prodhues të tjerë të mëdhenj të makinerive të rënda, kanë qenë prej kohësh të lidhur me shkatërrimin e pronës palestineze, secili duke furnizuar pajisje përmes tregtarëve izraelitë ekskluzivisht të licencuar. Licencuesi i Volvos është një kompani e listuar në bazën e të dhënave të OHCHR dhe së bashku ata zotërojnë Merkavim Transportation Technologies Ltd., e cila prodhon autobusë të blinduar të shitur për të shërbyer kolonitë. Të paktën që nga viti 2007, makineritë e Volvos janë përdorur për të rrafshuar zona palestineze, përfshirë në Jeruzalemin Lindor dhe Masafer Yatta. Për më shumë se një dekadë, makineritë e HD Hyundai janë përdorur për të prishur shtëpitë palestineze dhe për të rrafshuar toka bujqësore, përfshirë ullishtet. Pas tetorit 2023, Izraeli rriti përdorimin e pajisjeve të atyre kompanive në shkatërrimin urban të Gazës, përfshirë në rrafshimin e Rafahut dhe Jabalias, pas së cilës ushtria fshehu logot e tyre.

4. Këto kompani kanë vazhduar të furnizojnë tregun izraelit pavarësisht provave të shumta të përdorimit kriminal të kësaj makinerie nga Izraeli dhe thirrjeve të përsëritura nga grupet e të drejtave të njeriut për të ndërprerë lidhjet. Furnizuesit pasivë bëhen kontribues të qëllimshëm në një sistem zhvendosjeje.

B. Zëvendësimi

1. Ndërsa aktorët korporativë kanë kontribuar në shkatërrimin e jetës palestineze në territorin e pushtuar palestinez, ata kanë ndihmuar gjithashtu në ndërtimin e asaj që e zëvendëson atë: ndërtimin e kolonive dhe infrastrukturës së tyre, nxjerrjen dhe tregtimin e materialeve, produkteve energjetike dhe bujqësore, dhe sjelljen e vizitorëve në koloni si në një destinacion të rregullt pushimesh. Pas tetorit 2023, këto aktivitete kanë mbështetur rritje të paprecedentë në ndërtimin e vendbanimeve, me entitete korporative që vazhdojnë të furnizojnë me energji dhe të përfitojnë nga krijimi i kushteve të jetesës të llogaritura për të shkatërruar popullsinë palestineze, përfshirë ndërprerjen pothuajse totale të ujit, energjisë elektrike dhe karburantit.

Ndërtimi: shtëpi mbi tokë të vjedhur

1. Më shumë se 371 koloni dhe stacione të paligjshme janë ndërtuar, furnizuar me energji dhe tregtuar nga kompani që lehtësojnë zëvendësimin nga Izraeli të popullsisë autoktone në territorin e pushtuar palestinez. Në vitin 2024, kjo u intensifikua pasi administrimi i kolonive kaloi nga ushtria te Qeveria civile dhe buxheti i Ministrisë së Ndërtimit dhe Strehimit u dyfishua, me 200 milionë dollarë të alokuar për ndërtimin e kolonive. Nga nëntori 2023 deri në tetor 2024, Izraeli themeloi 57 koloni dhe poste të reja, me kompani izraelite dhe ndërkombëtare që furnizonin makineri, lëndë të para dhe mbështetje logjistike.

2. Ekskavatorët dhe pajisjet e rënda të Caterpillar, HD Hyundai dhe Volvo janë përdorur në ndërtimin e kolonive të paligjshme për të paktën 10 vjet. Heidelberg Materials AG gjermane, përmes filialit të saj Hanson Israel, ka kontribuar në plaçkitjen e miliona tonëve shkëmbi dolomit nga guroreja Nahal Raba në tokën e sekuestruar nga fshatrat palestineze në Bregun Perëndimor. Në 2018, Hanson Israel fitoi një tender publik për të furnizuar materiale nga ajo gurore për ndërtimin e kolonive, dhe që atëherë e ka shteruar pothuajse guroren, duke nxitur kërkesa të vazhdueshme për zgjerim.

3. Kompani të ndryshme kontribuan në zhvillimin e rrugëve dhe infrastrukturës së transportit publik, kritike për themelimin dhe zgjerimin e kolonive, dhe lidhjen e tyre me Izraelin ndërsa përjashtonin dhe segregonin palestinezët. Spanjollja/Baske Construcciones Auxiliar de Ferrocarriles iu bashkua një konsorciumi me një kompani të listuar në bazën e të dhënave të OHCHR për të mirëmbajtur dhe zgjeruar Linjën e Kuqe të Tramvajit të Lehtë të Jeruzalemit dhe për të ndërtuar Linjën e re të Gjelbër, në një kohë kur kompani të tjera ishin tërhequr për shkak të presionit ndërkombëtar. Këto linja përfshijnë 27 kilometra shina të reja dhe 50 stacione të reja në Bregun Perëndimor, duke lidhur kolonitë me Jeruzalemin Perëndimor. Ekskavatorët dhe makineritë e Doosan dhe Volvo janë përdorur, dhe filiali i Heidelberg ka furnizuar materiale për një urë tramvaji të lehtë.

4. Kompanitë e pasurive të paluajtshme shesin prona në koloni blerësve izraelitë dhe ndërkombëtarë. Grupi global i pasurive të paluajtshme, Keller Williams Realty LLC, përmes ekskluzivitetit të tij izraelit KW Israel, ka pasur degë të bazuara në koloni. Në mars 2024, Keller Williams, përmes një ekskluziviteti tjetër, Home in Israel, organizoi një turne prezantues të pasurive të paluajtshme në Kanada dhe Shtetet e Bashkuara, i sponsorizuar bashkërisht me disa kompani që zhvillojnë dhe tregtojnë mijëra apartamente në koloni.

Kthetrat mbi burimet natyrore: inkubatori i kushteve të jetesës të llogaritura për të shkatërruar

1. Që nga viti 1967, Izraeli ka ushtruar kontroll sistematik mbi burimet natyrore palestineze, duke ndërtuar infrastrukturë e cila i integroi kolonitë e tij në sistemet kombëtare izraelite dhe përforcoi varësinë palestineze prej tyre.

2. Kur Ministri izraelit i Mbrojtjes Yoav Gallant urdhëroi një “rrethim të plotë” të Gazës më 9 tetor 2023, duke ndërprerë menjëherë ujin, energjinë elektrike dhe karburantin, kjo varësi e projektuar – e dizajnuar për të zhvendosur dhe kontrolluar jetën – u operacionalizua për gjenocid. Ato furnizime nuk janë rivendosur kurrë plotësisht, duke kontribuar në krijimin e qëllimshëm të kushteve të jetesës të llogaritura për të shkaktuar shkatërrimin e palestinezëve si grup. Kjo është edhe arsyeja pse kthetrat mbi burimet në Bregun Perëndimor – të shtrënguara pas tetorit 2023 – nuk mund të shihen të izoluara nga shkatërrimi që po ndodh në Gaza.

Uji

1. Forcat izraelite i detyrojnë palestinezët të blejnë ujë të buruar nga dy akuiferë kryesorë në territorin e tyre, me çmime të fryra dhe me furnizim të ndërprerë. Kompania kombëtare izraelite e ujit, Mekorot, ka monopolin e ujit në territorin e pushtuar palestinez. Në Gaza, më shumë se 97 për qind e ujit nga akuiferi bregdetar nuk i plotëson standardet e cilësisë së ujit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, duke i bërë banorët të varur nga tubacionet e Mekorot për pjesën më të madhe të ujit të tyre të pijshëm. Për të paktën gjashtë muajt e parë pas tetorit 2023, Mekorot i mbajti tubacionet e saj të Gazës në 22 për qind kapacitet, duke lënë zona si Qyteti i Gazës pa ujë 95 për qind të kohës, duke ndihmuar në mënyrë aktive në shndërrimin e ujit në një mjet gjenocidi.

Energjia elektrike, gazi dhe karburanti

1. Kompanitë ndërkombëtare të energjisë kanë ushqyer gjenocidin izraelit intensiv në energji. I varur nga importet e karburantit dhe qymyrit, Izraeli mban një infrastrukturë të integruar energjetike që i shërben si Izraelit ashtu edhe territorit të pushtuar palestinez, duke fuqizuar pa probleme kolonët e paligjshëm ndërsa kontrollon dhe pengon aksesin palestinez. Termocentrali i Gazës siguronte vetëm 10 deri në 20 për qind të nevojave të Gazës për energji elektrike, duke e lënë atë të varur shumë nga karburanti për gjeneratorët dhe 10 linjat e furnizimit izraelite. Që nga tetori 2023, Izraeli ka ndërprerë energjinë për pjesën më të madhe të Gazës. Pa energji elektrike ose karburant, shumica e pompave të ujit, spitalet dhe transporti arritën në prag të kolapsit total; sistemet e shembura të kanalizimeve kanë kontribuar në një rishfaqje të poliomielitit; dhe impiantet jetike të shkripëzimit u detyruan të mbyllen.

2. Qymyri për energjinë elektrike të Izraelit vjen kryesisht nga Kolumbia (60 për qind e importeve izraelite të qymyrit në 2023-24); Drummond Company, Inc. me seli në Shtetet e Bashkuara dhe Glencore PLC me bazë në Zvicër janë furnizuesit kryesorë. Filialet e tyre përkatëse zotërojnë minierat dhe tre portet e përfshira në dërgimin e 15 ngarkesave me qymyr në Izrael që nga tetori 2023, duke përfshirë gjashtë ngarkesa pasi Kolumbia pezulloi eksportet e qymyrit në Izrael në gusht 2024. Glencore ishte gjithashtu i përfshirë në dërgesa nga Afrika e Jugut; këto dërgesa përbënin 15 për qind të importeve izraelite të qymyrit në 2023 dhe 2024.

3. Chevron Corporation e Shteteve të Bashkuara, në konsorcium me NewMed Energy izraelite (një filial i Delek Group i listuar në bazën e të dhënave të OHCHR), nxjerr gaz natyror nga fushat Leviathan dhe Tamar; i pagoi Qeverisë së Izraelit 453 milionë dollarë në taksa dhe honorare në 2023. Konsorciumi i Chevron furnizon më shumë se 70 për qind të konsumit të energjisë izraelite. Chevron gjithashtu përfiton nga pronësia e tij e pjesshme e tubacionit të gazit të Mesdheut Lindor, i cili kalon përmes territorit detar palestinez, dhe nga shitjet e eksportit të gazit në Egjipt dhe Jordani. Bllokada detare e Gazës është e lidhur me sigurimin nga Izraeli të gazit të Tamar, furnizimin dhe tubacionin e gazit të Mesdheut Lindor. Në një kohë brutaliteti në rritje, kompania britanike BP PLC po zgjeron përfshirjen në ekonominë izraelite, me licenca eksplorimi të konfirmuara në mars 2025, të cilat i lejojnë BP të eksplorojë hapësirat detare palestineze të shfrytëzuara ilegalisht nga Izraeli.

4. BP dhe Chevron janë gjithashtu kontribuesit më të mëdhenj në importet izraelite të naftës së papërpunuar, si pronarë kryesorë të tubacionit strategjik Azeri Baku-Tbilisi-Ceyhan dhe Konsorciumit të Tubacionit Kaspik të Kazakistanit, respektivisht, dhe të fushave të tyre të naftës të lidhura me to. Çdo konglomerat furnizoi në mënyrë efektive 8 për qind të naftës së papërpunuar izraelite midis tetorit 2023 dhe korrikut 2024, i plotësuar nga dërgesat e naftës së papërpunuar nga fushat braziliane të naftës, në të cilat Petrobras mban aksionet më të mëdha, dhe karburant për avionët ushtarakë. Nafta nga këto kompani furnizon dy rafineri në Izrael. Nga rafineria e Haifës, dy kompani të listuara në bazën e të dhënave të OHCHR furnizojnë stacionet e tyre të benzinës në të gjithë Izraelin dhe territorin e pushtuar palestinez, duke përfshirë kolonitë, dhe ushtrinë, përmes kontratave të dhëna nga qeveria. Nga rafineria e Ashdodit, një filial i kompanisë Paz Retail and Energy Ltd. e listuar në bazën e të dhënave të OHCHR, siguron karburant për avionët e Forcave Ajrore Izraelite që operojnë në Gaza.

5. Duke furnizuar Izraelin me qymyr, gaz, naftë dhe karburant, kompanitë po kontribuojnë në infrastrukturat civile që Izraeli i përdor për të forcuar aneksimin e përhershëm dhe tani i armatos në shkatërrimin e jetës palestineze në Gaza. E njëjta infrastrukturë që këto kompani furnizojnë me burime ka shërbyer ushtrisë izraelite dhe zhdukjes së saj të Gazës, të nxitur nga teknologjia intensive në energji. Natyra gjoja civile e një infrastrukture të tillë nuk e liron një kompani nga përgjegjësia.

Tregtimi i frutave të paligjshmërisë

Agrobiznesi

1. Agrobiznesi ka lulëzuar mbi ekstraktivizmin dhe grabitjen e tokës të udhëhequr nga Izraeli – duke prodhuar mallra dhe teknologji që i shërbejnë interesave kolonial-kolonizuese izraelite, duke zgjeruar dominimin e tregut dhe duke tërhequr investime globale – ndërsa fshin sistemet ushqimore palestineze dhe përshpejton zhvendosjen.

2. Tnuva, konglomerati më i madh ushqimor në Izrael, tani në pronësi shumicë të kompanisë kineze Bright Food (Group) Co., Ltd., ka ushqyer dhe përfituar nga shpronësimi i tokës. Kryetari i Tnuva-s pranoi se “bujqësia në përgjithësi dhe blegtoria në veçanti janë një burim strategjik dhe një shtyllë e rëndësishme në ndërmarrjen e vendbanimeve”. Izraeli ka përdorur kibucet dhe stacionet bujqësore për të marrë tokën palestineze dhe për të zëvendësuar palestinezët. Kompani si Tnuva ndihmojnë duke siguruar produkte nga këto koloni, pastaj shfrytëzojnë tregun e robëruar palestinez që rezulton për të ndërtuar dominancën e tregut. Varësia palestineze nga industria izraelite e qumështit është rritur me 160 për qind në dekadën pas shkatërrimit të shkaktuar nga Izraeli në industrinë e qumështit të Gazës në 2014, duke arritur në humbje sektoriale të vlerësuara në 43 milionë dollarë. Tnuva ka absorbuar humbjen e tregut të Gazës, duke dështuar të përdorë ndikimin e saj të konsiderueshëm për të influencuar situatën.

3. Netafim, një lider global në teknologjinë e ujitjes me pika, tani 80 për qind në pronësi të kompanisë meksikane Orbia Advance Corporation, ka projektuar agroteknologjinë e saj në përputhje me imperativat e zgjerimit të Izraelit. Duke ruajtur një imazh global të qëndrueshmërisë, teknologjia e Netafim ka mundësuar shfrytëzimin intensiv të ujit dhe tokës në Bregun Perëndimor, duke varfëruar më tej burimet natyrore palestineze, ndërsa përsoset përmes bashkëpunimit me firmat izraelite të teknologjisë ushtarake. Në Luginën e Jordanit, sistemet e ujitjes të ndihmuara nga Netafim kanë lehtësuar zgjerimin e të korrave izraelite, ndërsa fermerët palestinezë – të privuar nga uji dhe me 93 për qind tokë të pa ujitur – nxirren jashtë, të paaftë për të konkurruar me prodhimin izraelit. Për më tepër, teknika të tilla ujitjeje kërcënojnë të shterojnë lumin Jordan dhe Detin e Vdekur.

4. Kompani si Tnuva dhe Netafim vazhdojnë të prodhojnë siguri ushqimore për izraelitët, ndërsa sistemi ushqimor të cilit i përkasin shkakton pasiguri ushqimore – dhe madje uri – për të tjerët. Netafim e paraqet veten si një inovator të qëndrueshëm, ndërsa përsos teknika të vjetra të shfrytëzimit kolonial.

Tregtia globale

1. Produktet izraelite, përfshirë ato nga kolonitë, vërshojnë tregjet globale përmes shitësve me pakicë të mëdhenj, shpesh pa asnjë kontroll. Për t’iu shmangur reagimeve në rritje, kompanitë maskojnë origjinën përmes etiketave mashtruese, barkodeve dhe përzierjes së zinxhirit të furnizimit, duke e bërë në mënyrë efektive pushtimin të gatshëm për raft.

2. Gjigantët globalë të logjistikës si A.P. Moller – Maersk A/S janë integralë në këtë ekosistem; për vite me radhë ata kanë transportuar mallra nga kolonitë dhe kompanitë e listuara në bazën e të dhënave të OHCHR drejtpërdrejt në Shtetet e Bashkuara dhe tregje të tjera.

3. Në shumë vende, nuk bëhet asnjë dallim midis produkteve nga Izraeli dhe atyre nga kolonitë e tij. Edhe në Bashkimin Evropian, ku etiketimi kërkohet, këto mallra ende lejohen në treg, dhe përgjegjësia i lihet konsumatorëve të painformuar. Duke pasur parasysh paligjshmërinë e kolonive sipas të drejtës ndërkombëtare, këto produkte nuk duhet të tregtohen fare.

4. Zinxhirët e supermarketeve, përfshirë shumë të listuar në bazën e të dhënave të OHCHR, dhe platformat e tregtisë elektronike si Amazon.com operojnë drejtpërdrejt në koloni, duke mbështetur ekonominë e tyre, duke mundësuar zgjerimin dhe duke marrë pjesë në aparteid përmes ofrimit të shërbimeve diskriminuese.

Turizmi i pushtimit

1. Platformat kryesore të udhëtimit online, të përdorura nga miliona për të rezervuar akomodim, përfitojnë nga pushtimi duke shitur turizëm që mbështet kolonitë, përjashton palestinezët, promovon narrativat e kolonëve dhe legjitimon aneksimin.

2. Booking Holdings Inc. dhe Airbnb, Inc. listojnë prona dhe dhoma hoteli në kolonitë izraelite. Booking.com ka bërë më shumë se dyfishim të listimeve të saj në Bregun Perëndimor – nga 26 sa ishin në 2018 në 70  në maj 2023 – dhe ka trefishuar listimet e saj në Jeruzalemin Lindor në 39 në vitin pas tetorit 2023. Airbnb gjithashtu ka amplifikuar përfitimin e tij kolonial, duke u rritur nga 139 listime në 2016 në 350 në 2025, duke mbledhur deri në 23 për qind komision. Këto listime janë të lidhura me kufizimin e aksesit palestinez në tokë dhe rrezikimin e fshatrave aty pranë. Në Tekoa, Airbnb mundëson promovimin e kolonëve për një “komunitet të ngrohtë dhe të dashur”, duke zbardhur dhunën e kolonëve kundër fshatit palestinez fqinj Tuqu’.

3. Booking.com dhe Airbnb kanë qenë në bazën e të dhënave të OHCHR që nga viti 2020. Booking.com mund t’i etiketojë pronat si “territor palestinez, vendbanim izraelit”, por vazhdon të përfitojë nga kolonitë dhe përballet me ankesa penale në Mbretërinë e Holandës për pastrim parash. Airbnb i hoqi për pak kohë pronat e paligjshme të kolonive në 2018 por e ndryshoi kursin nën presion, tani duke dhuruar fitime për kauza “humanitare” dhe duke e kthyer përfitimin kolonial në “shpëlarje humanitare”.

C. Mundësuesit

1. Një listë mundësuesish – firma financiare, kërkimore, ligjore, konsulence, mediatike dhe reklamuese – të përfshira prej kohësh në mbështetjen e pushtimit kolonial-kolonizues përmes dijes, narrativave, aftësive dhe investimeve, kanë vazhduar të mbështesin, përfitojnë dhe normalizojnë një ekonomi që vepron në mënyrë gjenocidale. Seksioni aktual fokusohet vetëm në dy mundësues kryesorë: sektorin financiar dhe atë akademik.

Financimi i shkeljeve

1. Sektori financiar kanalizon financim kritik si për aktorët shtetërorë ashtu edhe për ata korporativë prapa pushtimit dhe aparteidit izraelit, pavarësisht se shumë kompani në këtë sektor janë zotuar ndaj Parimeve për Investime të Përgjegjshme dhe Paktit Global të Kombeve të Bashkuara.

2. Si burimi kryesor i financimit për buxhetin e Shtetit Izraelit, obligacionet e thesarit kanë luajtur një rol kritik në financimin e sulmit të vazhdueshëm në Gaza. Nga 2022 në 2024, buxheti ushtarak izraelit u rrit nga 4.2 për qind në 8.3 për qind të PBB-së, duke e çuar buxhetin publik në një deficit prej 6.8 për qind. Izraeli e financoi këtë buxhet të fryrë duke rritur emetimin e tij të obligacioneve, përfshirë 8 miliardë dollarë në mars 2024 dhe 5 miliardë dollarë në shkurt 2025, krahas emetimeve në tregun e tij të brendshëm të shekelit të ri. Disa nga bankat më të mëdha të botës, përfshirë BNP Paribas dhe Barclays, hynë në lojë për të rritur besimin e tregut duke garantuar këto obligacione thesari ndërkombëtare dhe të brendshme, duke i lejuar Izraelit të përmbajë premiumin e normës së interesit, pavarësisht një uljeje të vlerësimit të kredisë. Firmat e menaxhimit të aseteve – përfshirë Blackrock (68 milionë dollarë), Vanguard (546 milionë dollarë) dhe filiali i menaxhimit të aseteve të Allianz, PIMCO (960 milionë dollarë) – ishin ndër të paktën 400 investitorët nga 36 vende që i blenë ato. Ndërkohë, Korporata e Zhvillimit për Izraelin (d.m.th., Israel Bonds) ofron një shërbim kërkimi për obligacione për Qeverinë e Izraelit për individë privatë jashtë vendit dhe investitorë të tjerë. Korporata e Zhvillimit për Izraelin trefishoi shitjet e saj vjetore të obligacioneve për të kanalizuar gati 5 miliardë dollarë në Izrael që nga tetori 2023, ndërsa u ofronte investitorëve mundësinë për të dërguar kthimin nga investimet në obligacione te organizatat bamirëse që mbështesin ushtrinë izraelite dhe kolonitë.

3. Këto entitete financiare kanalizojnë miliarda dollarë në obligacione thesari dhe kompani të përfshira drejtpërdrejt në pushtimin dhe gjenocidin izraelit. Blackrock (dhe filiali i tij, iShares) dhe Vanguard janë ndër investitorët institucionalë më të mëdhenj në shumë kompani, duke mbajtur këto aksione për shpërndarje ndër indekset e tyre të fondeve të përbashkëta dhe fondeve të tregtuara elektronikisht (ETF). Blackrock është investitori i dytë më i madh institucional në Palantir (8.6 për qind), Microsoft (7.8 për qind), Amazon.com (6.6 për qind), Alphabet (6.6 për qind) dhe IBM (8.6 për qind), dhe i treti më i madh në Lockheed Martin (7.2 për qind) dhe Caterpillar (7.5 për qind); Vanguard është investitori më i madh institucional në Caterpillar (9.8 për qind), Chevron (8.9 për qind) dhe Palantir (9.1 për qind), dhe i dyti më i madh në Lockheed Martin (9.2 për qind) dhe Elbit Systems (2.0 për qind). Përmes menaxhimit të tyre të aseteve, ata implikojnë universitete, fonde pensionesh dhe njerëz të zakonshëm që investojnë në mënyrë pasive kursimet e tyre përmes blerjes së fondeve konvencionale dhe fondeve të tyre të tregtuara elektronikisht. Për vendimet e tyre të investimeve, këto kompani shpesh mbështeten në indekse referimi, si FTSE All-World ex-US, J.P. Morgan $ EM Corp Bond UCITS dhe MSCI ACWI UCITS, të cilat zhvillohen nga firmat e shërbimeve financiare.

4. Kompanitë globale të sigurimeve, përfshirë Allianz dhe AXA, gjithashtu investojnë shuma të mëdha në aksione dhe obligacione të implikuara në pushtim dhe gjenocid, pjesërisht si rezerva kapitale për pretendimet e mbajtësve të policave dhe kërkesat rregullatore, por kryesisht për të gjeneruar kthime. Allianz mban të paktën 7.3 miliardë dollarë dhe AXA, pavarësisht disa vendimeve për tërheqje investimesh, ende investon të paktën 4.09 miliardë dollarë në kompanitë e ndjekura të përmendura në këtë raport. Politikat e tyre të sigurimit gjithashtu garantojnë rreziqet që kompanitë e tjera marrin domosdoshmërisht kur operojnë në Izrael dhe territorin e pushtuar palestinez, duke mundësuar kështu kryerjen e shkeljeve të të drejtave të njeriut dhe “de-rrezikimin” e mjedisit operacional.

5. Fondet sovrane të pasurisë dhe fondet e pensioneve janë gjithashtu financues të rëndësishëm. Fondi më i madh sovran i pasurisë në botë, Fondi i Pensioneve Qeveritare Norvegjeze, pretendon se ka udhëzimet etike më gjithëpërfshirëse në botë. Pas tetorit 2023, Fondi rriti investimet e tij në kompanitë izraelite me 32 për qind në 1.9 miliardë dollarë. Deri në fund të 2024, Fondi kishte 121.5 miliardë dollarë – 6.9 për qind e vlerës së tij totale – të investuara në kompanitë e përmendura vetëm në këtë raport. Caisse de dépôt et placement du Québec, e cila menaxhon 473.3 miliardë dollarë kanadezë (328.9 miliardë dollarë) në fonde pensionesh për gjashtë milionë kanadezë, ka pothuajse 9.6 miliardë dollarë kanadezë (6.67 miliardë dollarë) të investuara në kompanitë e përmendura në këtë raport, pavarësisht politikës së saj të investimeve të qëndrueshme dhe politikës së të drejtave të njeriut. Nga 2023 në 2024, ajo pothuajse trefishoi investimet në Lockheed Martin, katërfishoi investimet në Caterpillar dhe rriti 10-fish investimet në HD Hyundai.

6. Sektori financiar gjithashtu u lejon kompanive të kenë akses në fonde përmes huave dhe duke garantuar borxhin e tyre në mënyrë që ta shesin atë në tregun privat të obligacioneve. Nga 2021 në 2023, BNP Paribas ishte një financues kryesor evropian i industrisë së armëve që furnizonte Izraelin, duke ofruar 410 milionë dollarë në hua për Leonardo, ndër të tjera, krahas 5.2 miliardë dollarë në hua dhe garantime për kompanitë e listuara në bazën e të dhënave të OHCHR. Në mënyrë të ngjashme, në 2024, Barclays ofroi 2 miliardë dollarë në hua dhe garantime për kompanitë e listuara në bazën e të dhënave të OHCHR, 862 milionë dollarë për Lockheed Martin dhe 228 milionë dollarë për Leonardo.

7. Ky investim i drejtpërdrejtë mbështetet nga zgjedhja e kompanive këshilluese financiare dhe shoqatave të investimeve të përgjegjshme për të mos konsideruar shkeljet e të drejtave të njeriut në territorin e pushtuar palestinez në vlerësimin e tyre të investimeve mjedisore, sociale dhe qeverisëse (ESG). Kjo lejon që fondet e investimeve të përgjegjshme/etike të mbeten të pajtueshme me mjedisin, shoqërinë dhe qeverisjen pavarësisht investimit në obligacione qeveritare izraelite dhe në aksione të kompanive të përfshira në shkelje në territorin e pushtuar palestinez.

8. I gjithë ky mjedis ka lehtësuar një rritje rekord prej 179 për qind në çmimet e aksioneve të ekuivalentuara në dollarë amerikanë të kompanive të listuara në bursën e Tel Avivit që nga fillimi i sulmit në Gaza, duke u përkthyer në një fitim prej 157.9 miliardë dollarësh.

9. Bamirësitë me bazë fetare janë bërë gjithashtu mundësues kryesorë financiarë të projekteve të paligjshme, përfshirë në territorin e pushtuar palestinez, shpesh duke marrë zbritje taksash jashtë vendit pavarësisht kuadrove të rrepta rregullatore bamirëse. Fondi Kombëtar Hebre (KKL-JNF) dhe mbi 20 filialet e tij financojnë zgjerimin e kolonëve dhe projektet e lidhura me ushtrinë. Që nga tetori 2023, platforma si Israel Gives kanë mundësuar mbledhjen e fondeve me zbritje taksash në 32 vende për njësitë ushtarake izraelite dhe kolonët. Miqtë e Krishterë të Komuniteteve Izraelite me bazë në SHBA, Krishterët Holandezë për Izraelin dhe filialet globale, dërguan mbi 12.25 milionë dollarë në 2023 për projekte të ndryshme që mbështesin kolonitë, përfshirë disa që trajnojnë kolonë ekstremistë.

Prodhimi i dijes dhe legjitimimi i shkeljeve

1. Në Izrael, universitetet – veçanërisht shkollat e drejtësisë, arkeologjia dhe departamentet e studimeve të Lindjes së Mesme – kontribuojnë në skelën ideologjike të aparteidit, duke kultivuar narrative të lidhura me shtetin, duke fshirë historinë palestineze dhe duke justifikuar praktikat e pushtimit. Ndërkohë, departamentet e shkencës dhe teknologjisë shërbejnë si qendra kërkimi dhe zhvillimi për bashkëpunime midis ushtrisë izraelite dhe kontraktorëve të armëve, përfshirë Elbit Systems, Israel Aerospace Industries, IBM dhe Lockheed Martin, dhe kështu kontribuojnë në prodhimin e mjeteve për mbikëqyrje, kontrollin e turmave, luftën urbane, njohjen e fytyrës dhe vrasjet e shënjestruara, mjete që testohen në mënyrë efektive te palestinezët.

2. Universitetet kryesore, veçanërisht nga vendet e minoritetit global, bashkëpunojnë me institucionet izraelite në fusha që dëmtojnë drejtpërdrejt palestinezët. Në Institutin e Teknologjisë të Masaçusetsit, laboratorët kryejnë kërkime për armë dhe mbikëqyrje të financuara nga Ministria izraelite e Mbrojtjes – i vetmi financim kërkimor ushtarak i huaj në Institut. Projektet e shquara të Ministrisë izraelite të Mbrojtjes përfshijnë kontrollin e tufës së dronëve – një veçori e dallueshme e sulmit izraelit në Gaza që nga tetori 2023 – algoritmet e ndjekjes dhe mbikëqyrjen nënujore. Nga 2019 në 2024, Instituti menaxhoi një fond fillestar të Lockheed Martin që lidhte studentët me ekipe në Izrael. Nga 2017 në 2025, Elbit Systems pagoi për anëtarësim në Programin e Lidhjes Industriale të Institutit, duke mundësuar akses në kërkime dhe talente.

3. Programi Horizon Europe i Komisionit Evropian lehtëson në mënyrë aktive bashkëpunimin me institucionet izraelite, përfshirë ato bashkëfajtore në aparteid dhe gjenocid. Që nga viti 2014, Komisioni Evropian ka dhënë mbi 2.12 miliardë euro (2.4 miliardë dollarë) për entitetet izraelite, përfshirë Ministrinë e Mbrojtjes, ndërsa institucionet akademike evropiane përfitojnë dhe përforcojnë këtë ngatërresë. Universiteti Teknik i Mynihut merr 198.5 milionë euro (218 milionë dollarë) në financim nga Horizon i KE, përfshirë 11.47 milionë euro (12.6 milionë dollarë) për 22 bashkëpunime me partnerë izraelitë, firma ushtarake dhe teknologjike. Universiteti dhe Israel Aerospace Industries marrin 792,795.75 euro (868,416 dollarë) për të zhvilluar bashkërisht, me pjesëmarrës të tjerë, rimbushjen me hidrogjen të gjelbër, teknologji relevante për dronët ushtarakë të Israel Aerospace Industries të përdorur në Gaza. Universiteti bashkëpunon me IBM Israel – e cila drejton Regjistrin diskriminues të Popullsisë Izraelite – në sistemet e resë kompjuterike dhe inteligjencës artificiale, si pjesë e 7.75 milionë eurove (8.52 milionë dollarë) që IBM Israel merr në financim Horizon. Universiteti gjithashtu bashkëpunon në një projekt prej 10.76 milionë euro (11.71 milionë dollarë) për “mobilitetin urban të përbashkët pa probleme” që përfshin Bashkinë e Jeruzalemit, një qytet që forcon aneksimin përmes transportit urban. Është e pamundur të ndahet ekspertiza që partnerët izraelitë kontribuojnë në këto partneritete nga ajo e fituar dhe e përdorur në shkeljet me të cilat ata janë të lidhur.

4. Shumë universitete kanë mbajtur lidhjet me Izraelin pavarësisht përshkallëzimit pas tetorit 2023. Një nga shembujt e shumtë  britanikë, Universiteti i Edinburgut mban gati 25.5 milionë paund (31.72 milionë dollarë) (2.5 për qind e fondit të tij) në katër gjigantë teknologjikë – Alphabet, Amazon, Microsoft dhe IBM – qendrorë për aparatin e mbikëqyrjes izraelite dhe shkatërrimin e vazhdueshëm të Gazës. Me investime si direkte ashtu edhe të indeksuara, Universiteti renditet ndër institucionet më të ngatërruara financiarisht në Mbretërinë e Bashkuar të Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut. Universiteti gjithashtu bashkëpunon me firma që ndihmojnë operacionet ushtarake izraelite, përfshirë Leonardo S.p.A. dhe Universitetin Ben-Gurion, përmes Laboratorit të AI dhe Shkencës së të Dhënave në Universitetin Ben-Gurion, duke ndarë kërkime që e lidhin atë drejtpërdrejt me sulmet ndaj palestinezëve.

5. Analiza në këtë raport gërvisht vetëm sipërfaqen e informacionit të marrë nga Raportuesja Speciale, e cila njeh punën jetike të studentëve dhe stafit në mbajtjen e universiteteve përgjegjëse. Ajo hedh një dritë të re mbi goditjet globale ndaj protestave në kampuse: mbrojtja e Izraelit dhe mbrojtja e interesave financiare institucionale duket një motivim më i mundshëm sesa lufta kundër antisemitizmit të pretenduar.

V. Përfundime

1. Ndërsa jeta në Gaza po zhduket dhe Bregu Perëndimor është nën sulm të përshkallëzuar, ky raport tregon pse gjenocidi i kryer nga Izraeli vazhdon: sepse është fitimprurës për shumë. Duke hedhur dritë mbi ekonominë politike të një pushtimi të kthyer në gjenocidal, raporti zbulon se si pushtimi i përjetshëm është bërë terreni ideal i testimit për prodhuesit e armëve dhe teknologjinë e madhe – duke ofruar furnizim dhe kërkesë të pakufishme, pak mbikëqyrje dhe zero llogaridhënie – ndërsa investitorët dhe institucionet private e publike përfitojnë lirisht. Shumë entitete korporative me ndikim mbeten të lidhura në mënyrë të pashmangshme financiarisht me aparteidin dhe militarizmin izraelit.

2. Pas tetorit 2023, ndërsa buxheti izraelit i mbrojtjes u dyfishua, dhe në një kohë rënieje të kërkesës, prodhimit dhe besimit të konsumatorit, një rrjet ndërkombëtar korporatash ka mbështetur ekonominë izraelite. Blackrock dhe Vanguard renditen ndër investitorët më të mëdhenj në kompanitë e armëve kyçe për arsenalin gjenocidal të Izraelit. Bankat kryesore globale kanë garantuar obligacionet e thesarit izraelit, të cilat kanë financuar shkatërrimin, dhe fondet më të mëdha sovrane të pasurisë dhe pensioneve kanë investuar kursimet publike dhe private në ekonominë gjenocidale, të gjitha duke pretenduar se respektojnë udhëzimet etike.

3. Kompanitë e armëve kanë shënuar fitime pothuajse rekord duke e pajisur Izraelin me armatim të teknologjisë së fundit që ka shkatërruar një popullsi civile praktikisht të pambrojtur. Makineria e gjigantëve globalë të pajisjeve të ndërtimit ka qenë instrumentale në rrafshimin e Gazës, duke parandaluar kthimin dhe rikonstituimin e jetës palestineze. Konglomeratet e minierave nxjerrëse dhe ato të energjisë, ndërsa sigurojnë burime të energjisë civile, kanë ushqyer infrastrukturat ushtarake dhe energjetike të Izraelit – të dyja të përdorura për të krijuar kushte jetese të përllogaritura për të shkatërruar popullin palestinez.

4. Dhe ndërsa gjenocidi tërbohet, procesi i pashmangshëm i aneksimit të dhunshëm në Bregun Perëndimor, përfshirë Jeruzalemin Lindor, vazhdon. Agrobiznesi ende mbështet zgjerimin e ndërmarrjes së vendbanimeve kolone. Platformat më të mëdha të turizmit online vazhdojnë të normalizojnë paligjshmërinë e kolonive izraelite. Supermarketet globale vazhdojnë të mbajnë në stoqe produkte të vendbanimeve izraelite. Dhe universitetet në mbarë botën, nën maskën e neutralitetit kërkimor, vazhdojnë të përfitojnë nga një ekonomi që tani vepron në mënyrë gjenocidale. Në të vërtetë, ato janë strukturalisht të varura nga bashkëpunimet dhe financimet kolonial-kolonizuese.

5. Biznesi vazhdon si zakonisht, por asgjë në lidhje me këtë sistem, në të cilin bizneset janë integrale, nuk është neutrale. Motori i qëndrueshëm ideologjik, politik dhe ekonomik i kapitalizmit racor ka transformuar ekonominë izraelite të zhvendosjes-zëvendësimit të pushtimit në një ekonomi gjenocidi. Kjo është një “ndërmarrje e përbashkët kriminale”, ku veprimet e njërit përfundimisht kontribuojnë në një ekonomi të tërë që nxit, furnizon dhe mundëson këtë gjenocid.

6. Entitetet e përmendura në këtë raport përbëjnë një fraksion të një strukture shumë më të thellë të përfshirjes korporative, përfitimit dhe mundësimit të shkeljeve dhe krimeve në territorin e pushtuar palestinez. Sikur të kishin ushtruar kujdesin e duhur, entitetet korporative do të kishin ndërprerë përfshirjen me Izraelin shumë kohë më parë. Sot, kërkesa për llogaridhënie është edhe më urgjente: çdo investim mbështet një sistem krimesh të rënda ndërkombëtare.

7. Detyrimet e biznesit dhe të drejtave të njeriut nuk mund të izolohen nga ndërmarrja e paligjshme kolonial-kolonizuese izraelite në territorin e pushtuar palestinez, e cila tani funksionon si një makinë gjenocidale, pavarësisht se Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë ka urdhëruar që ajo të çmontohet plotësisht dhe pa kushte. Marrëdhëniet korporative me Izraelin duhet të ndërpriten derisa të përfundojë pushtimi dhe aparteidi dhe të bëhen reparacionet. Sektori korporativ, përfshirë drejtuesit e tij, duhet të mbahet përgjegjës, si një hap i domosdoshëm drejt përfundimit të gjenocidit dhe çmontimit të sistemit global të kapitalizmit të racizuar që e mbështet atë.

VI. Rekomandime

1. Raportuesja Speciale i kërkon Shteteve Anëtare:

   (a) Të vendosin sanksione dhe një embargo të plotë armësh ndaj Izraelit, duke përfshirë të gjitha marrëveshjet ekzistuese dhe artikujt me përdorim të dyfishtë si teknologjia dhe makineritë e rënda civile;
   (b) Të pezullojnë ose parandalojnë të gjitha marrëveshjet tregtare dhe marrëdhëniet e investimeve, dhe të vendosin sanksione, përfshirë ngrirjen e aseteve, mbi entitetet dhe individët e përfshirë në aktivitete që mund të rrezikojnë palestinezët;
   (c) Të zbatojnë llogaridhënien, duke siguruar që entitetet korporative të përballen me pasoja ligjore për përfshirjen e tyre në shkelje të rënda të së drejtës ndërkombëtare.

2. Raportuesja Speciale i kërkon entiteteve korporative:

   (a) Të ndërpresin menjëherë të gjitha aktivitetet e biznesit dhe të përfundojnë marrëdhëniet e lidhura drejtpërdrejt me, që kontribuojnë dhe shkaktojnë shkelje të të drejtave të njeriut dhe krime ndërkombëtare kundër popullit palestinez, në përputhje me përgjegjësitë ndërkombëtare korporative dhe ligjin e vetëvendosjes;
   (b) Të paguajnë reparacione për popullin palestinez, përfshirë në formën e një takse pasurie mbi aparteidin sipas modelit të Afrikës së Jugut pas aparteidit.

3. Raportuesja Speciale i kërkon Gjykatës Penale Ndërkombëtare dhe gjykatave kombëtare të hetojnë dhe të ndjekin penalisht drejtuesit e korporatave dhe/ose entitetet korporative për pjesën e tyre në kryerjen e krimeve ndërkombëtare dhe pastrimin e të ardhurave nga ato krime.

4. Raportuesja Speciale i kërkon Kombeve të Bashkuara:

   (a) Të respektojnë opinionin këshillëdhënës të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë të vitit 2024;
   (b) Të përfshijnë të gjitha entitetet e përfshira në pushtimin e paligjshëm izraelit në bazën e të dhënave të OHCHR (për të qenë e aksesueshme siç duhet në faqen e internetit të OHCHR).

5. Raportuesja Speciale u kërkon sindikatave, avokatëve, shoqërisë civile dhe qytetarëve të zakonshëm të bëjnë presion për bojkot, tërheqje investimesh, sanksione, drejtësi për Palestinën dhe llogoridhënie në nivel ndërkombëtar dhe të brendshëm; së bashku, popujt e botës mund t’u japin fund këtyre krimeve të patregueshme.

6. Ky raport është shkruar në prag të një transformimi të thellë dhe të trazuar. Mizoritë e dëshmuara globalisht kërkojnë llogoridhënie dhe drejtësi urgjente, të cilat kërkojnë veprime diplomatike, ekonomike dhe ligjore kundër atyre që kanë mirëmbajtur dhe përfituar nga një ekonomi pushtimi e kthyer në gjenocidale. Ajo që vjen më pas varet nga të gjithë.